Η Ελλάδα είναι η πιο σημαντική χώρα στην ευρωπαϊκή μεταναστευτική διαδρομή για τις νανόχηνες καθώς από μετρήσεις και παρατηρήσεις δακτυλιωμένων ατόμων γνωρίζουμε ότι εδώ έρχεται το μεγαλύτερο τμήμα του ευρωπαϊκού πληθυσμού και παραμένει για τέσσερις περίπου μήνες.

Νανόχηνες στην Λίμνη Κερκίνη, © Θεόδωρος Ναζηρίδης

Τα πρώτα πουλιά εμφανίζονται στη λίμνη Κερκίνη στα τέλη Oκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου και παραμένουν εκεί μέχρι περίπου τα μέσα Δεκεμβρίου. Στη συνέχεια πετούν προς τα ανατολικά για να περάσουν τον υπόλοιπο χειμώνα στο δέλτα του Έβρου, όπου θα μείνουν μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου ή αρχές Μαρτίου. Επίσης την ίδια περίοδο λιγοστά άτομα παρατηρούνται και σε άλλους υγρότοπους της βόρειας Ελλάδας, όπως το δέλτα του Νέστου και η λίμνη Ισμαρίδα (Μητρικού). Σε αντίθεση με άλλα είδη χηνών, η παρουσία της νανόχηνας είναι σχεδόν τακτική κάθε χειμώνα και δεν εξαρτάται τόσο από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στα Βαλκάνια και την Μαύρη Θάλασσα.

Δέλτα Έβρου, © Ανδρέας Αθανασιάδης

Oι συνθήκες (τροφή, θέσεις κουρνιάσματος, όχληση) που επικρατούν στις περιοχές ξεχειμωνιάσματος και στις περιοχές στάθμευσης κατά την μετανάστευση είναι πολύ σημαντικές για την αναπαραγωγική επιτυχία της νανόχηνας και κατ' επέκταση για την σταδιακή αύξηση του πληθυσμού ώστε να ξεπεράσει το κρίσιμα χαμηλό επίπεδο που βρίσκεται τώρα.

Πόσες νανόχηνες έρχονται στην Ελλάδα;

Τον χειμώνα του 2006-07 η μέγιστη παρατήρηση στο Δέλτα του Έβρου ήταν 49 νανόχηνες ενώ νωρίτερα στην Κερκίνη η μέγιστη μέτρηση ήταν 42 άτομα. Γενικά τα τελευταία χρόνια οι μέγιστες μετρήσεις στο δέλτα του Έβρου κυμαίνονται μεταξύ 40 έως 50 ατόμων ενώ στο παρελθόν οι μετρήσεις ήταν σαφώς μεγαλύτερες (πχ. 116 άτομα το 1988, 480 το 1973) με ρεκόρ τα 1630 άτομα που είχαν μετρηθεί το 1963.

Η νανόχηνα δεν ήταν πάντα σπάνια!

Ιστορικά στοιχεία δείχνουν ότι το είδος στο παρελθόν είχε πολύ ευρύτερη εξάπλωση στην Ελλάδα και έφτανε αρκετά νοτιότερα. Γύρω στο 1860 δύο δείγματα είχαν συλλεχθεί στην Αττική και θηρευμένες νανόχηνες πωλούνταν σε αγορές της Αθήνας. Στις αρχές του 20ου αιώνα ένα ζευγάρι είχε συλλεχθεί από το δέλτα του Σπερχειού. Όλες οι αναφορές από το 1918 και μετά προέρχονται από την βόρεια Ελλάδα.

Πόσα είδη χηνών έχουμε στην Ελλάδα και πού;

Στην Ελλάδα εμφανίζονται τον χειμώνα 4 είδη χηνών: η Σταχτόχηνα Anser anser, η Ασπρομέτωπη χήνα Anser albifrons, η Νανόχηνα Anser erythropus και η Κοκκινόχηνα Branta ruficollis. Μερικούς χειμώνες παρατηρείται η Χωραφόχηνα Anser fabalis, ενώ σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις έχουν παρατηρηθεί ακόμη άλλα 3 είδη χηνών: η Χιονόχηνα Anser caerulescens, η Δαχτυλιδόχηνα Branta bernicla και η Ασπρομάγουλη χήνα Branta leucopsis.

Με εξαίρεση τη νανόχηνα που έχει σταθερή παρουσία ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών, οι χήνες εμφανίζονται στην Ελλάδα όταν αρχίζουν τα κρύα ενώ σε εξαιρετικά κρύους χειμώνες εμφανίζονται σε πολύ μεγάλους αριθμούς. O υγρότοπος που συγκεντρώνει τις περισσότερες χήνες είναι το Δέλτα του Έβρου, αλλά σημαντικοί αριθμοί παρατηρούνται και στη Λίμνη Ισμαρίδα, στο Δέλτα του Νέστου, στη Λίμνη Βόλβη και στη Λίμνη Κερκίνη. Σε χρονιές με μεγάλες βαρυχειμωνιές παρατηρούνται χήνες και νοτιότερα στην Ελλάδα ακόμη και σε νησιά.

Λίμνη Ισμαρίδα, © Μαρία Παναγιωτοπούλου