Βασισμένοι σε διαθέσιμες πρόσφατες πληροφορίες μπορούμε με σιγουριά να γνωρίζουμε ότι δυστυχώς όλοι οι υποπληθυσμοί νανόχηνας είναι τουλάχιστον ευάλωτοι, αν όχι σε κρίσιμα χαμηλό επίπεδο. O ευρωπαϊκός πληθυσμός είναι τόσο μικρός που είναι ήδη στο χείλος της εξαφάνισης. Ακόμη και τυχαία γεγονότα όπως για παράδειγμα μερικές χρονιές στην σειρά με δυσμενείς καιρικές συνθήκες κατά την αναπαραγωγική περίοδο, μπορούν να οδηγήσουν τον ευρωπαϊκό πληθυσμό σε εξαφάνιση, γι' αυτό υπάρχει άμεση ανάγκη για αποτελεσματική προστασία του.

Η διεθνής ομάδα του προγράμματος LIFE στο Δέλτα του Έβρου, © Γιάννης Τσουγκράκης

Για ποιους λόγους όμως φτάσαμε ως εδώ;

Σύμφωνα με το Διεθνές Σχέδιο Δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το είδος αυτό, οι κυριότερες απειλές για την νανόχηνα σε παγκόσμια κλίμακα είναι:

1. Υψηλή θνησιμότητα λόγω κυνηγιού και λαθροθηρίας
2. Απώλεια και υποβάθμιση των βιοτόπων στάθμευσης κατά την μετανάστευση και των βιοτόπων ξεχειμωνιάσματος
3. Ενόχληση από ανθρώπινες δραστηριότητες που τρομάζουν τις χήνες και τις εκτοπίζουν προς περιοχές μη κατάλληλες ή μη ασφαλείς
4. Αρνητικοί παράγοντες στις περιοχές φωλιάσματος που μειώνουν την αναπαραγωγική τους επιτυχία

Νανόχηνες στην Φιλανδία, © Ari Leinonen

Αποξηράναμε και υποβαθμίσαμε τους υγροτόπους...

Σε αντίθεση με τα άλλα είδη χηνών η νανόχηνα τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά σε φυσικά λιβάδια, στέπες, βάλτους και ελώδεις εκτάσεις. Πρόκειται για βιότοπους που σε όλη την Ευρώπη έχουν μετατραπεί σε καλλιεργούμενες εκτάσεις ή έχουν αποξηρανθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα από τις αρχές του 20ου αιώνα έχει αποξηρανθεί το 60-70% των υγροτόπων της χώρας.

Στις περιοχές όπου στάθμευαν οι νανόχηνες κατά την ανοιξιάτικη μετανάστευση (Εσθονία, Φιλανδία) και παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν ως βοσκότοποι ή κοφτολίβαδα λόγω της εγκατάλειψης των παραδοσιακών χρήσεων, οι βιότοποι αυτοί έχουν γίνει ακατάλληλοι καθώς έχουν γεμίσει καλάμια και άλλη ψηλή βλάστηση. Η απώλεια ή υποβάθμιση των βιοτόπων της νανόχηνας αναγκάζει τα πουλιά να χρησιμοποιούν άλλους ακατάλληλους και λιγότερο ασφαλείς βιότοπους.

Την ενοχλούμε διαρκώς...

Ανθρώπινες δραστηριότητες όπως η κίνηση των τροχοφόρων, ο τουρισμός, η γεωργία και το κυνήγι, ακόμη κι αν οι ίδιες οι νανόχηνες δεν είναι στο στόχαστρο, τις τρομάζουν και τις αναγκάζουν να μετακινηθούν σε ακατάλληλες και μη ασφαλείς περιοχές για να τραφούν και να κουρνιάσουν. Η μετακίνηση αυτή προκαλεί επίσης απώλεια ενέργειας, ενώ όταν τρομάξουν μπορεί να πετάξουν σε περιοχές όπου η κυνηγετική πίεση είναι υψηλή.

Και δεν έχουμε όλες τις απαραίτητες γνώσεις για να την προστατέψουμε αποτελεσματικά...

Oι νανόχηνες είναι ένα πολύ σπάνιο είδος και κατά συνέπεια σε μεγάλο βαθμό δεν είναι γνωστή η οικολογία του. Μας λείπουν ακόμη βασικές γνώσεις για τους μεταναστευτικούς δρόμους, τους τόπους στάθμευσης και ξεχειμωνιάσματος και τα μέτρα προστασίας που πρέπει να ληφθούν σε αυτούς τους τόπους. Εξαιτίας της έλλειψης γνώσης τα μέτρα προστασίας που εφαρμόζονται δεν είναι πάντα όσο αποτελεσματικά θα θέλαμε. Για τον λόγο αυτό χρειάζεται περισσότερη έρευνα και παρακολούθηση του είδους.

Απελευθέρωση νανοχηνών μετά από δακτυλίωση στην Βόρεια Νορβηγία, © Ingar Jostein Øien
 

«Μία βασική ανάγκη στη μάχη για τη διάσωση της νανόχηνας από την εξαφάνιση είναι να αποκτήσουμε περισσότερες γνώσεις για τις περιοχές στάθμευσης κατά τη μετανάστευση και για τους τόπους ξεχειμωνιάσματος του είδους» εξηγεί ο Ingar Jostein Øien από την Νορβηγική Oρνιθολογική Εταιρεία.

Η νανόχηνα και το κυνήγι

Όπως προκύπτει από έρευνες με δακτυλιωμένα άτομα και άτομα που παρακολουθούνται με δορυφορικούς πομπούς, το κυνήγι και η λαθροθηρία είναι, πιθανώς, η μεγαλύτερη απειλή παγκοσμίως για την νανόχηνα.