• Παρακολουθούμε τις νανόχηνες και καταγράφουμε τις μετακινήσεις τους. Συγκεκριμένα καταμετράμε τους πληθυσμούς, καταγράφουμε την ηλικιακή τους σύνθεση, την παρουσία ατόμων με έγχρωμα δαχτυλίδια ή με δορυφορικό πομπό και ερευνούμε την δίαιτά τους, τον βιότοπο που χρησιμοποιούν και τις απειλές που αντιμετωπίζουν. Επίσης βιντεοσκοπούμε μεμονωμένα άτομα για την αναγνώρισή τους.
• Ενημερώνουμε τους κυνηγούς και τους βοηθάμε στην καλύτερη αναγνώριση της νανόχηνας ώστε να αποφεύγεται η από λάθος θανάτωση νανόχηνων κατά το κυνήγι.
• Ευαισθητοποιούμε κι ενημερώνουμε αγρότες στο Δέλτα του Έβρου με στόχο να γνωρίσουν και να εφαρμόσουν αγροπεριβαλλοντικά μέτρα ευνοϊκά για την νανόχηνα.

Στα πλαίσια του προγράμματος η Ελληνική Oρνιθολογική Εταιρεία συνεργάζεται με:

• τους Φορείς Διαχείρισης Δέλτα Έβρου και Λίμνης Κερκίνης για την εφαρμογή μέτρων προστασίας της νανόχηνας
• το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για την διαμόρφωση αγροπεριβαλλοντικών μέτρων που θα ενταχθούν στο νέο Έγγραφο Προγραμματισμού Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΠΑΑ) για την περίοδο 2007 - 2013.

Επίσης βρίσκεται σε επικοινωνία με την Κυνηγετική Συνομοσπονδία Ελλάδας, την Κυνηγετική Oμοσπονδία Μακεδονίας-Θράκης (ΚOΜΑΘ) και τους κατά τόπους κυνηγετικούς συλλόγους για την ενημέρωση των κυνηγών

Κάθε νανόχηνα είναι ξεχωριστή...

Η κάθε νανόχηνα έχει στην κοιλιά και στα πλευρά μαύρες κηλίδες και γραμμές. Τα σημάδια αυτά είναι μοναδικά για κάθε άτομο και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αναγνώριση και παρακολούθησή του. Η σημασία του να αναγνωρίζουμε το κάθε άτομο ενός πολύ μικρού πληθυσμού είναι μεγάλη. Έτσι μπορούμε να εκτιμήσουμε τον συνολικό αριθμό του πληθυσμού, να αναγνωρίσουμε τα ζευγάρια και να παρακολουθήσουμε τις μετακινήσεις τους.

Τι είναι η δορυφορική παρακολούθηση;

Για ένα είδος όπως η νανόχηνα που είναι τόσο σπάνιο και χρησιμοποιεί τόσο τεράστια περιοχή που δεν είναι και εύκολα προσβάσιμη, η χρήση μικροσκοπικών δορυφορικών πομπών είναι απαραίτητη για να αποκτήσουμε τις απαιτούμενες πληροφορίες για τη βιολογία του. Oι πομποί αυτοί δεν ζυγίζουν περισσότερο από 20-30 γραμμάρια. O κάθε πομπός στέλνει αυτόματα σήματα που λαμβάνονται από δορυφόρο. O δορυφόρος μεταδίδει τα μηνύματα στον σταθμό εδάφους, όπου γίνεται επεξεργασία, υπολογισμός των θέσεων και χαρτογράφησή τους. Η δορυφορική παρακολούθηση έχει δώσει πολύτιμα στοιχεία για τις μετακινήσεις και τη βιολογία πολλών ειδών ζώων (φάλαινες, θαλάσσιες χελώνες, πιγκουΐνους, μακάκους, αρκούδες).

O Ίμρε με δορυφορικό πομπό, Μάϊος 2006

Η νανόχηνα και η γεωργία

Η νανόχηνα τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά σε φυσικούς βιότοπους. Στο Δέλτα του Έβρου σε αντίθεση με τα άλλα είδη χηνών (Ασπρομέτωπη, Κοκκινόχηνα) έχει παρατηρηθεί ελάχιστες φορές να τρέφεται σε αγροτικές καλλιέργειες. Συνήθως βρίσκεται σε αλμυρόβαλτους και λιβάδια όπου βόσκει στην αυτοφυή ποώδη βλάστηση.

Στο Δέλτα του Έβρου, που είναι ο σημαντικότερος υγρότοπος για τις χήνες στην Ελλάδα παρατηρούνται κάθε χειμώνα αξιόλογοι αριθμοί χηνών που τρέφονται σε αγροτικές καλλιέργειες (κυρίως σε σιτηρά). Σε πολλές περιπτώσεις οι αγρότες παραπονούνται για ζημιές στις καλλιέργειές τους αποδίδοντάς τις στην αύξηση του πληθυσμού των χηνών.

Είναι γνωστό ότι οι πληθυσμοί ορισμένων ειδών χηνών όπως η Ασπρομέτωπη, έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια στην κεντρική και δυτική Ευρώπη. Όμως κάτι τέτοιο δεν έχει παρατηρηθεί στη χώρα μας σύμφωνα με τα στοιχεία των Μεσοχειμωνιάτικων Καταμετρήσεων Υδρόβιων Πουλιών που διεξάγονται στην Ελλάδα εδώ και 30 περίπου χρόνια.

Μία σημαντική όμως αλλαγή που έχει γίνει είναι η μείωση των φυσικών λιβαδιών καθώς και των αγροτικών εκτάσεων που καλλιεργούνται με χειμερινά σιτηρά σε σχέση με το παρελθόν. Αυτό σημαίνει ότι οι χήνες έχουν μικρότερη έκταση διαθέσιμη για να τραφούν κι έτσι τοπικά συγκεντρώνονται σε μεγάλους αριθμούς και μπορούν πράγματι να προκαλέσουν κάποιες ζημιές.

Στο πλαίσιο του ισχύοντα κανονισμού αγροπεριβαλλοντικών ενισχύσεων δημιουργήθηκαν οι βάσεις για την προστασία απειλούμενων ειδών μέσα από το πρόγραμμα «διατήρηση γεωργικών εκτάσεων για την προστασία της Άγριας Ζωής» που περιλαμβάνει το υπομέτρο β' «προστασία βιοτόπων πολλών σημαντικών, σπάνιων ή απειλούμενων ειδών της ορνιθοπανίδας των οποίων 23 είδη του παραρτήματος Ι της Κοινοτικής οδηγίας 79/409 (είδη προτεραιότητας σε κοινοτικό επίπεδο)».

Ποιες είναι οι λύσεις;

Στον σχεδιαζόμενο κανονισμό για τα νέα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα της περιόδου 2007 - 2013 θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα για:

• Επιδότηση της καλλιέργειας σιτηρών με σκοπό την αύξηση της καλλιεργούμενης με σιτηρά έκτασης στο Δέλτα του Έβρου
• Επιδότηση για την δημιουργία ασυγκόμιστης επιφάνειας σε ποσοστό τουλάχιστον 30% του αγροτεμαχίου.
• Επιδότηση για αγρανάπαυση

Η νανόχηνα και η κτηνοτροφία

Όλα τα είδη χηνών, συμπεριλαμβανομένης και της νανόχηνας εξαρτώνται από τις βοσκήσιμες εκτάσεις των υγροτόπων για τον απλό λόγο ότι βόσκουν. Θα μπορούσε λοιπόν κανείς απλοϊκά σκεπτόμενος, να συμπεράνει ότι τα αγροτικά ζώα ανταγωνίζονται τις χήνες για τροφή και ότι η απομάκρυνση τους θα τις ευνοούσε.

Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά. Στην πράξη τα αγροτικά ζώα με τη βόσκηση είναι απαραίτητα για να διατηρούν το λιβάδι όπως το προτιμούν οι χήνες. Δεν αφήνουν το χορτάρι να ψηλώσει πολύ και ελέγχουν την επέκταση των αρμυρικιών, των καλαμιών και άλλων ξυλωδών φυτών, κρατώντας το λιβάδι ανοιχτό.

Από την άλλη μεριά, τα πολλά αγροτικά ζώα ανταγωνίζονται τις χήνες για τροφή και υποβαθμίζουν το λιβάδι κάνοντάς το ακατάλληλο τόσο για τις χήνες όσο και για τα ίδια. Η συμπίεση που προκαλούν στο έδαφος, ιδιαίτερα όταν αυτό είναι υγρό, δυσκολεύει την ανάπτυξη των φυτών και το λιβάδι χρόνο με το χρόνο χειροτερεύει.

Στο Δέλτα του Έβρου οι φυσικοί βοσκότοποι είναι παράλληλα και μεγάλης αξίας βιότοποι για τα πουλιά, κυρίως για τις χήνες και ιδιαίτερα για την νανόχηνα.

Δυστυχώς η μελέτη εφαρμογής μέτρων διαχείρισης για την κτηνοτροφία που εκπονήθηκε το 2000 δείχνει ότι οι φυσικοί βοσκότοποι του Έβρου είναι έντονα υποβαθμισμένοι από την υπερβόσκηση, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχει άμεση ανάγκη για την ορθολογική διαχείριση της κτηνοτροφίας, τόσο για τις χήνες όσο και την παραγωγή και την αειφορική διαχείριση των λιβαδιών. Η βόσκηση των αγροτικών ζώων πρέπει να γίνεται με κανόνες που θα ρυθμίζουν τον αριθμό και το είδος των ζώων, τον χώρο όπου βόσκουν και την διάρκεια και εποχή της βόσκησης.