Ο μαυροπετρίτης αποτελεί μία από τις πιο παράξενες περιπτώσεις αρπακτικού στον κόσμο. Έχει πετύχει να ρυθμίσει την αναπαραγωγή του, στον χώρο και τον χρόνο, ώστε να εκμεταλλεύεται στο μέγιστο δυνατό βαθμό, το ρεύμα μεταναστευτικών πουλιών πάνω από τη Μεσόγειο, το φθινόπωρο.

Αν και βασική πηγή τροφής του, τον υπόλοιπο χρόνο είναι τα έντομα, τον Σεπτέμβριο, όταν εκκολάπτονται τα αυγά, η επιβίωση των νεοσσών του εξαρτάται αποκλειστικά από την αφθονία των μικροπουλιών που μεταναστεύουν πάνω από τις περιοχές φωλιάσματος.

Δεν θα ήταν λοιπόν υπερβολή, εάν τον παρομοιάζαμε με ζωντανό «παροχόμετρο» της φθινοπωρινής μετανάστευσης. Πραγματικά, θα μπορούσαμε με κάποια υπεραπλούστευση, να ισχυριστούμε ότι όσο μεγαλύτερες οι αποικίες μαυροπετρίτη σε μια περιοχή, τόσο περισσότερα τα μικροπούλια που διέρχονται από εκεί κάθε φθινόπωρο.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης, που καταστρώθηκε το 1999, τα κύρια προβλήματα προστασίας που αντιμετωπίζει ο μαυροπετρίτης παγκοσμίως, εντοπίζονται στις περιοχές αναπαραγωγής του, δηλαδή στις μικρές ακατοίκητες νησίδες και απόκρημνες ακτές της Μεσογείου, και είναι η όχληση εξαιτίας της ανθρώπινης παρουσίας (τουρίστες, ψαράδες, συλλέκτες αυγών και νεοσσών) και οι απώλειες αυγών και νεοσσών εξαιτίας χερσαίων θηρευτών όπως οι αρουραίοι και οι γάτες που έχουν εισαχθεί ακούσια ή εκούσια από τον άνθρωπο.

Σήμερα ωστόσο, μόλις πέντε χρόνια μετά, γνωρίζουμε ότι η επιβίωση του μαυροπετρίτη εξαρτάται από ζητήματα πολύ ευρύτερα από την ίδια την κατάσταση των περιοχών αναπαραγωγής. Προβλήματα που μπορεί να δημιουργούνται είτε στον γεωγραφικό χώρο γύρω από αυτές τις θέσεις, όπως είναι η χρήση δηλητηρίων στις αμπελοκαλλιέργειες, είτε και χιλιάδες χιλιόμετρα μακρύτερα, σε περιοχές εντελώς έξω από τη γεωγραφική εξάπλωση του είδους. Η εξάρτηση από τα μεταναστευτικά μικροπούλια, τον κάνει ιδιαίτερα ευάλωτο σε παράγοντες που μπορεί να αλλάξουν την εποχικότητα και τις διαδρομές της μετανάστευσης, αλλά και την αφθονία των πουλιών που επιστρέφουν στα αφρικανικά πεδία διαχείμασης. Αυτό σημαίνει ότι πρακτικές όπως η εντατικοποίηση της γεωργίας και η χρήση φυτοφαρμάκων στη Βόρεια Ευρώπη, που μπορεί να επηρεάσουν τους τοπικούς πληθυσμούς των πουλιών, «μεταναστεύουν» μαζί με τα ίδια τα πουλιά και επηρεάζουν τον πληθυσμό του μαυροπετρίτη στις αποικίες της Μεσογείου.

Η κλιματική αλλαγή, σε βάθος χρόνου αναμένεται ότι θα μεταβάλλει τους βιοτόπους αναπαραγωγής των μεταναστευτικών μικροπουλιών, μεγαλώνοντας τις αποστάσεις που πρέπει αυτά να διανύουν από τις περιοχές αναπαραγωγής προς τις περιοχές διαχείμασης και αλλάζοντας τα δρομολόγια της μετανάστευσης. Αυτή η κατάσταση αναμένεται ότι θα έχει επιπτώσεις στους αριθμούς των μικροπουλιών που διασχίζουν τη Μεσόγειο. Για τον μαυροπετρίτη, αυτό μεταφράζεται σε λιγότερη τροφή κατά την κρίσιμη περίοδο ανάπτυξης των νεοσσών, με επιπτώσεις στον αριθμό αυτών που τελικά θα επιβιώσουν.

Η πιθανολογούμενη μάλιστα αλλαγή της εποχικότητας αλλά και των δρομολογίων της μετανάστευσης, μπορεί να μεταβάλλει τις σημερινές περιοχές αναπαραγωγής, σε εντελώς ακατάλληλους από άποψης τροφής τόπους, οδηγώντας το είδος σε πιο εκτεθειμένες στην ανθρώπινη παρουσία και παρέμβαση περιοχές αναπαραγωγής.

Το μέλλον λοιπόν προμηνύεται δυσοίωνο για τον μαυροπετρίτη. Εκτός και αν πάρουμε μέτρα που θα συμβάλλουν στην αντιστροφή της σημερινής πορείας.

Η πρόσφατη αναθεώρηση της ΚΑΠ της Ε.Ε. και η ακόμη πιο πρόσφατη ενεργοποίηση του πρωτοκόλλου του Κιότο αποτελούν βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, δεν είναι όμως αρκετά.