Το καλοκαίρι του 2004 άρχισε ουσιαστικά η υλοποίηση μιας από τις σημαντικότερες δράσεις του προγράμματος LIFE για τον μαυροπετρίτη (Falco eleonorae): η απογραφή του αναπαραγωγικού πληθυσμού του είδους.

Η ανεπαρκής γνώση της πληθυσμιακής κατάστασης του μαυροπετρίτη στον ελλαδικό χώρο αλλά και στη Μεσόγειο, αποτελούσε ένα μεγάλο εμπόδιο στον σχεδιασμό κατάλληλων μέτρων προστασίας. Για τον λόγο αυτό η διεξαγωγή της πρώτης παγκόσμιας απογραφής του πληθυσμού του είδους, αποτελούσε δράση προτεραιότητας από την έναρξη κιόλας του προγράμματος.

Κατά την περίοδο Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2004 πραγματοποιήθηκε η πρώτη εξόρμηση της Ορνιθολογικής η οποία με συνολικά τέσσερις ομάδες πεδίου σάρωσε τις Βόρειες Σποράδες, τα Βόρεια Δωδεκάνησα, τις Ανατολικές Κυκλάδες, καθώς και την περιοχή των Κυθήρων-Αντικυθήρων. Ταυτόχρονα, τρεις ομάδες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Κρήτης κάλυψαν τις περιοχές της Γραμβούσας, της Δίας, του νησιωτικού συμπλέγματος των Διονυσάδων καθώς και τις υπόλοιπες νησίδες γύρω από την Κρήτη (βλέπε χάρτη).

Θα πρέπει εδώ να τονιστεί ότι σε όλες τις περιοχές ακολουθήθηκε μία κοινή μέθοδος* για την απογραφή, ώστε τα αποτελέσματα να είναι συγκρίσιμα και τα δεδομένα να αποτελέσουν στο εξής μια βάση αναφοράς για το είδος. Με τον τρόπο αυτό, και εφαρμόζοντας τη συγκεκριμένη μεθοδολογία για επαναλαμβανόμενες μετρήσεις κάθε δεκαετία, θα μπορούν να ανιχνεύονται πληθυσμιακές τάσεις για το είδος. Η μέθοδος της απογραφής είναι αρκετά απλή. Η ομάδα πεδίου παραπλέει με σκάφος την προς απογραφή περιοχή. Ανά τακτά διαστήματα, χρησιμοποιούνται ηχητικά μέσα (σφυρίχτρες, κόρνες) για να τρομάξουν οι μαυροπετρίτες που βρίσκονται μέσα ή γύρω από τις φωλιές. Μετά από ένα σύντομο πέταγμα που είναι όμως αρκετό για να εντοπιστούν από την ομάδα απογραφής, τα πουλιά ξαναγυρίζουν στις φωλιές τους. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να έχουμε μια εκτίμηση του πληθυσμού για κάθε περιοχή. Η ώρα της ημέρας αλλά και η εποχή κατά την οποία γίνεται η απογραφή, ουσιαστικά δηλαδή το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η αναπαραγωγή, επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμά της. Με τη μέθοδο που ακολουθούμε, καταγράφουμε μόνο εκείνα τα πουλιά που βρίσκονται μέσα ή γύρω από τη φωλιά και πετούν τρομαγμένα από το θόρυβο που κάνει η ομάδα απογραφής. Είναι λοιπόν προφανές ότι αν οι γονείς δεν βρίσκονται στο χώρο της φωλιάς δεν απογράφονται.

Διάφορα πλωτά μέσα χρησιμοποιήθηκαν στην απογραφή του 2004, μεταξύ αυτών το μεγάλο φουσκωτό σκάφος της Ορνιθολογικής, το «Κίναρος» που κάλυψε την ευρύτερη περιοχή των Κυθήρων και Αντικυθήρων καθώς και τις Ανατολικές Κυκλάδες, το κλειστό ταχύπλοο σκάφος της Εταιρίας για την Προστασία της Μεσογειακή Φώκιας-MΟm «Αλόννησος» στις Βόρειες Σποράδες, το γνωστό από το πρόγραμμα του Αιγαιόγλαρου ξύλινο καΐκι «Mαρία» του καπετάν Πανάγου στα Βόρεια Δωδεκάνησα. Σε κάποιες περιπτώσεις η απογραφή έγινε με τη χρήση σκαφών τοπικών οργανώσεων όπως το «Αρχιπέλαγος» στην περιοχή των Φούρνων. Τέλος, για τις περιοχές της Κρήτης χρησιμοποιήθηκε το σκάφος «Τήθυς».
Το πλέον θετικό στοιχείο της πρώτης χρονιάς για την απογραφή του μαυροπετρίτη, ήταν το γεγονός ότι οι στόχοι που είχαν τεθεί αρχικά για το 2004 επιτεύχθηκαν σε μεγάλο βαθμό αν και ο καιρός πολλές φορές δεν ευνοούσε το έργο των ομάδων πεδίου. Αξιοσημείωτο επίσης ήταν και το γεγονός ότι μέσα από τη συγκεκριμένη δράση επιτεύχθηκε και μία επανενεργοποίηση του έμψυχου δυναμικού της Ορνιθολογικής δηλαδή των ορνιθολόγων πεδίου αλλά και πολλών εθελοντών. Περισσότερα από 50 άτομα, Έλληνες και ξένοι, στελέχωσαν τις ομάδες πεδίου καλύπτοντας μεγάλο τμήμα του Αιγαίου. Χωρίς να είναι οριστικά, τα αποτελέσματα του πρώτου έτους της απογραφής, μας κάνουν να αισιοδοξούμε για το ότι, με εξαίρεση τις νησίδες βόρεια της Κρήτης, όπου φαίνεται ότι συνεχίζεται το γνωστό πρόβλημα με τα αγροχημικά, το οποίο διερευνάται από άλλη δράση του προγράμματος, οι εκτιμήσεις μας για τον πληθυσμό του είδους στο Αιγαίο θα πρέπει να αναθεωρηθούν προς τα επάνω.

Ευχή όλων μας είναι ο Αίολος φέτος το καλοκαίρι να σταθεί περισσότερο στο πλάι των ομάδων πεδίου έτσι ώστε να καλυφθούν και τα υπόλοιπα νησιά και νησίδες του Αιγαίου και η απογραφή να ολοκληρωθεί μέσα στο 2005. Ραντεβού λοιπόν τον Αύγουστο...

 

Απογραφή στην υπόλοιπη Μεσόγειο

 Η Βρετανική Ορνιθολογική Εταιρεία-RSPB στα πλαίσια της παγκόσμιας απογραφής του είδους (Δράση C1 του προγράμματος LIFE για τον μαυροπετρίτη) είναι υπεύθυνη για το συντονισμό των εταίρων του Birdlife και των άλλων ειδικών ανά την Μεσόγειο. Την περίοδο Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2004 η απογραφή υλοποιήθηκε σε Τυνησία, Μαρόκο, Κροατία, Κύπρο και Τουρκία ενώ για το 2005 προγραμματίζεται να γίνει σε Ισπανία, Ιταλία και Αλγερία οπότε και αναμένεται μαζί με τα αποτελέσματα στον ελλαδικό χώρο, να υπάρχει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τον αναπαραγωγικό πληθυσμό του μαυροπετρίτη.

* Η οριστικοποίηση της μεθοδολογίας για την απογραφή του αναπαραγωγικού πληθυσμού του μαυροπετρίτη προέκυψε μέσα από τη Διεθνή Συνάντηση Εργασίας που πραγματοποιήθηκε από 29-31 Μαΐου 2004 στο Ηράκλειο Κρήτης, με τη συμμετοχή έμπειρων επιστημόνων από χώρες της Μεσογείου που φιλοξενούν αποικίες του είδους.