Οι Διονυσάδες αποτελούν μία «συστοιχία» από 3 νησάκια συνολικής έκτασης 5252.4 στρεμμάτων, τη Γιανυσάδα, τη Δραγονάδα και την Παξιμάδα, διατεταγμένα στη σειρά, κατά μήκος του άξονα Νότος-Βοράς. Βόρεια της Δραγονάδας και πολύ κοντά σε αυτήν, εντοπίζεται και το Πρασονήσι που παρά το μικροσκοπικό του μέγεθος έχει πολύ απότομους γκρεμούς και φιλοξενεί αρκετά πουλιά.

Στο βορειότερο νησί, την Παξιμάδα, διέθεσε παραπάνω από 30 καλοκαίρια της ζωής του (από τα μέσα της δεκαετίας του ’60 μέχρι το 2002) ο Δρ. Dietrich Ristow μελετώντας τη βιολογία και την οικολογία δύο πολύ σημαντικών για τη χώρα μας πουλιών: του μαυροπετρίτη την ημέρα και του αρτέμη (Calonectris diomedea) τη νύχτα…

Οι Διονυσάδες αξιολογήθηκαν για την σημασία τους για την ορνιθοπανίδα από την ΕΟΕ και το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. το 1995 στο πλαίσιο του προγράμματος ENVIREG “Αναγνώριση και Αξιολόγηση Βιοτόπων Ορνιθοπανίδας για ένταξη στο Κοινοτικό Δίκτυο της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ”. Κατά τη διάρκεια της μελέτης αυτής, εντοπίστηκαν 157 είδη πουλιών, 48 από τα οποία αναφέρονται στους τότε καταλόγους της κοινοτικής οδηγίας 79/409 και 228 φυτικά είδη με τα 26 ενδημικά του Αιγαίου Πελάγους. Εκτός από τη σημασία τους για την ορνιθοπανίδα και κυρίως τον μαυροπετρίτη, τον αρτέμη και τον αιγαιόγλαρο (Larus audouini), οι Διονυσάδες φιλοξενούν το ενδημικό υποείδος σαύρας Podarcis erchardii rechingeri, ενώ κοντά τους έχουν παρατηρηθεί θαλάσσιες χελώνες Careta careta και μεσογειακές φώκιες (Monachus monachus). Σήμερα οι Διονυσάδες αποτελούν Ζώνη Ειδικής Προστασίας (κωδικός GR4320011) και Καταφύγιο ¶γριας Ζωής, αυτό όμως δεν εμποδίζει ορισμένους κυνηγούς και οποιονδήποτε άλλον διαθέτει μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων από τις δασικές και λιμενικές υπηρεσίες της χώρας μας να περιδιαβαίνει ελεύθερα ανάμεσα στις φωλιές «απολαμβάνοντας» το μεγαλείο της ελληνικής φύσης…

Η αδιαφορία πολιτών και Πολιτείας στο κοινοτικό και το εθνικό καθεστώς προστασίας των Διονυσάδων διαπιστώθηκε ιδίοις όμμασι από τους ερευνητές του Μ.Φ.Ι.Κ. κατά τις δυο επισκέψεις μας στην περιοχή το περασμένο καλοκαίρι. Η πρώτη εξ’ αυτών πραγματοποιήθηκε στο τέλος του Αυγούστου και η δεύτερη ένα μήνα μετά. Και στις δύο περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν τα αυτοκίνητα και το ταχύπλοο σκάφος του Μουσείου και τα μέλη της αποστολής «φιλοξενήθηκαν» σε ένα παλιό σπίτι στη Δραγονάδα το οποίο ανακαίνισε πρόσφατα ο Δήμος Σητείας προς όφελος των ψαράδων, ημών, αλλά και οποιουδήποτε άλλου τρέφει κάποιο ενδιαφέρον για μία περιοχή NATURA…Η καταμέτρηση δεν έδειξε κάποια σημαντική διαφοροποίηση στο μέγεθος του πληθυσμού του μαυροπετρίτη (εντοπίστηκαν γύρω στα 850 ζευγάρια), αν και ήταν η πρώτη φορά που καταβάλλεται τόση προσπάθεια για την εκτίμησή του και συνεπώς δεν έχουμε ακόμα αξιόπιστα συγκριτικά στοιχεία. Τόσο κατά την πρώτη, όσο και κατά τη δεύτερη επίσκεψη εντοπίστηκαν φωλιές του είδους (53 στο σύνολο) από τους ερευνητές του Μ.Φ.Ι.Κ. και το συνεργάτη της R.S.P.B., υπεύθυνο για τη μελέτη της τροφικής οικολογίας του μαυροπετρίτη, Alex Copland. Επίσης δακτυλιώθηκαν 71 νεοσσοί και λήφθηκαν δείγματα αίματος για τη διενέργεια γενετικών αναλύσεων, ενώ συλλέχθηκαν και υπολείμματα τροφής προκειμένου να προσδιοριστούν τα είδη πουλιών με τα οποία τρέφεται ο μαυροπετρίτης.

Εν κατακλείδι, για όσους δεν βίωσαν ή μπορούν να ξεχάσουν την τρικυμία της πρώτης επίσκεψης, την πιο δυνατή εντύπωση έκανε η θέα από τη Δραγονάδα των κυνηγών πάνω στη Γιανυσάδα και το άκουσμα των πυροβολισμών, αλλά και η ακόλουθη δήλωση (της γνωστής) αδυναμίας της Διεύθυνσης δασών του Ν. Λασιθίου να ελέγξει την κατάσταση ελλείψει σκάφους και προσωπικού….