en
Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
Πρωταγωνιστές του μήνα
Η Αλκυόνη εμφανίζεται στο Πάρκο περιστασιακά το φθινόπωρο καθώς και την άνοιξη. Σίγουρα, όμως, θα τη δούμε το χειμώνα να πετά πάνω από τις λίμνες του, να κάθεται στις άκρες των καλαμιών και στα κράσπεδα των καναλιών έτοιμη να εφορμήσει στην τροφή της... Ο παγωμένος Ιανουάριος είναι ο μήνας που είναι περισσότερο συνδεδεμένος σύμφωνα με τη μυθολογία με αυτό το πουλί. Η Αλκυόνη, κόρη του άρχοντα των ανέμων Αίολου, μαζί με τον άντρα της, βασιλιά Κήυκο, καυχήθηκαν κάποια στιγμή πως είναι πιο ευτυχισμένοι από το Δία και την Ήρα. Για αυτή τους την ασέβεια οι θεοί αποφάσισαν να τους τιμωρήσουν μεταμορφώνοντάς τους σε πουλιά. Μα η μεγαλύτερη δυστυχία για την Αλκυόνη ήταν πως έπρεπε να γεννά τα αυγά της μέσα στην καρδιά του χειμώνα. Όταν κάποια στιγμή ο Δίας τους λυπήθηκε για όσα περνούσαν, έδωσε εντολή στα κύματα και τους ανέμους να ησυχάζουν για δεκατέσσερις μέρες το χειμώνα -τις γνωστές μας "Αλκυονίδες ημέρες"- για να μπορούν να επωάσουν τα αυγά τους. Όλα αυτά βέβαια στη μυθολογία, γιατί η Αλκυόνη γεννά κανονικά όπως τα περισσότερα πουλιά την άνοιξη.
Ακούγεται παράξενο ίσως που ο πρωταγωνιστής του χειμωνιάτικου Φλεβάρη είναι ένα χελιδόνι. Όμως η σχέση του με το Πάρκο είναι σχέση πραγματικής "πρωτιάς"! Γιατί είναι το μέρος της ηπειρωτικής Ελλάδας όπου παρατηρούνται για πρώτη φορά κάθε χρόνο τα μεταναστευτικά αυτά πουλιά. Πρόκειται για ένα μικρό χελιδόνι που το γνωρίζουν εκατομμύρια άνθρωποι από την Ισπανία έως την Ιαπωνία. Στην Ελλάδα έχει άλλα 4 συγγενικά είδη αλλά μαζί με τα Σταυλοχελίδονα είναι οι πιο γνωστοί συγκάτοικοί μας αφού τα πιο πολλά κτίζουν τις φωλιές τους σε κτίρια. Είναι αξιοθαύμαστο ότι ενεργές φωλιές Σπιτοχελίδονων έχουν παρατηρηθεί ακόμη και σε φέρυ-μποουτ που εκτελούν δρομολόγια μεταξύ Ωρωπού-Ερέτριας και Ρίου-Αντίρριου!!!
Ο Τσαλαπετεινός είναι αμέσως μετά τα χελιδόνια, το πουλί που είναι συνδεδεμένο με τον ερχομό της 'Ανοιξης. Κάνει την εμφάνισή του στο Πάρκο από το δεύτερο δεκαήμερο του Μάρτη, παρουσιάζει μια κορύφωση ατόμων Απρίλη, Μάη, 2-3 ζευγάρια θα μείνουν το καλοκαίρι και θα φωλιάσουν ενώ τα τελευταία άτομα θα αναχωρήσουν για το νότο τέλη Σεπτέμβρη, αρχές Οκτώβρη. Στην Αίγυπτο το θεωρούν ιερό πουλί γιατί πιστεύουν πως θα είναι στοργικός απέναντι στους γέρους γονείς του. Μια άλλη παράδοση τον θέλει να ήταν κάποτε κατοικίδιος, πολύ περήφανος και να τον λένε "αγριοκόκορα"...
Η Χαλκόκοτα θα ξαφνιάσει και θα εντυπωσιάσει αυτόν που θα τη δει για πρώτη φορά με την ξεχωριστή και περίεργη όψη της. Μοιάζει με μικρό ερωδιό, αλλά έχει χαρακτηριστικό μακρύ, κυρτό ράμφος. Ξεχειμωνιάζει στην Αφρική και προς τα τέλη Μαρτίου - αρχές Απριλίου ξεκινά το μακρινό της ταξίδι προς τη Ν.Α. Ευρώπη όπου συνήθως φωλιάζει και περνά τα καλοκαίρια της. Τους ανοιξιάτικους μήνες μπορεί να τη συναντήσει κάποιος ακόμα και στους πιο μικρούς υγρότοπους του τόπου μας σε λίγα άτομα ή και σε μεγάλα κοπάδια. Τότε είναι που εμφανίζεται και στο Πάρκο....
Είναι ζώο που ζει μόνο στην Ελλάδα και δεν απαντάται πουθενά αλλού στον κόσμο εκτός από τη Σαρδηνία και γι' αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα είδη της χώρας μας. Μπορεί να επιβιώνει ακόμα και στις πιο δύσκολες κλιματολογικές συνθήκες και σε βιότοπους πολύ ξηρούς και φτωχούς σε βλάστηση. Έτσι μπορεί να την δει κανείς σε αμμόλοφους δίπλα στη θάλασσα, σε πετρώδη και βραχώδη βουνά με μικρά ξέφωτα, αλλά και σε περιοχές που το χειμώνα καλύπτονται από χιόνι.
Το κόασμά του σηματοδοτεί τον ερχομό της νύχτας, ιδιαίτερα τα γλυκά ανοιξιάτικα απογεύματα. Αποτελεί μία από τις πιο συμπαθητικές τάξεις σπονδυλωτών. Για να στήσει το τρικούβερτο γλέντι του δε χρειάζεται παρά το λιγοστό νεράκι κάποιου βάλτου και λίγο φεγγαράκι, για τους πιο ρομαντικούς! Το Πάρκο «Α. Τρίτσης» είναι ένα από τα λιγοστά πλέον σημεία της αττικής γης όπου ο τραγουδιστής αυτός μπορεί να στήσει τις συναυλίες του. Λατρεύει να καταπίνει κουνούπια, μύγες και άλλα έντομα. Καθώς όμως βρίσκεται στη βάση σχεδόν της τροφικής αλυσίδας, κινδυνεύει από πουλιά, φίδια, νεροχελώνες.
Είναι μια από τις βασίλισσες της νύχτας. Παρά το παραπλανητικό της όνομα, δεν είναι λευκή αλλά καφετιά! Το όνομά της το πήρε από μια λευκή ρίγα κατά μήκος του κάτω μέρους της φτερούγας της. Η Λευκονυχτερίδα είναι δραστήρια στο Πάρκο όλο το χρόνο, αλλά τον Ιούλιο είναι πιο πολυάριθμη, καθώς τα μικρά της που γεννήθηκαν γύρω στον Ιούνιο πραγματοποιούν τις πρώτες τους πτήσεις. Κάθε θηλυκό γεννά ένα ή δύο μικρά το χρόνο, τα οποία είναι ήδη ικανά να πετούν περίπου τρεις με τέσσερις εβδομάδες μετά τη γέννησή τους. Οι θηλυκές μεγαλώνουν μαζί τα μικρά τους, σχηματίζοντας αποικίες λίγων δεκάδων ατόμων, ενώ τα αρσενικά παραμένουν το καλοκαίρι μοναχικά.
Δεν υπάρχει επισκέπτης του Πάρκου που να μην ξαφνιαστεί και ταυτόχρονα εντυπωσιαστεί από τα κοπάδια των Κυπρίνων που κυριολεκτικά δίνουν μάχες για να διεκδικήσουν τα κομμάτια ψωμιού που ρίχνει ο κόσμος για να ταΐσει τις πάπιες στις λίμνες. Είναι ψάρι του γλυκού νερού, των λιμνών και των ποταμών και έχει αρκετά υποείδη. Κατάγεται από την Ασία και διαδόθηκε στην Ευρώπη εξαιτίας της εμπορικής του αξίας. Το σώμα του είναι σκεπασμένο με λέπια μέτρια ή μεγάλα και κάτω από το στόμα του έχει δυο έως τέσσερις τρίχες (γένια).
Είναι ο μεγαλύτερος από τους ερωδιούς που συναντούμε στη χώρα μας και αποτελεί τον κλασικό αντιπρόσωπο της οικογένειάς του. Μπορεί να παρατηρηθεί στην Ελλάδα όλο το χρόνο στους περισσότερους υγρότοπους. Αρκετοί Σταχτοτσικνιάδες είναι επίσης αποδημητικοί. Από την αρχή της δημιουργίας του Πάρκου έχει μόνιμη παρουσία σ'αυτό και ξαφνιάζει ευχάριστα τους επισκέπτες, πετώντας συχνά πάνω από τα κεφάλια τους με το μεγάλο άνοιγμα των φτερούγων του.
Προτού ακόμα φύγουν τα τελευταία χελιδόνια και πριν έρθουν τα μεγάλα κρύα, οι σουσουράδες εμφανίζονται μέσα στις πόλεις και δίνουν νέα ζωή στις πλατείες και τους δρόμους. Οι σουσουράδες φωλιάζουν και περνούν το καλοκαίρι στις όχθες των ποταμών και των λιμνών. Το χειμώνα αλλάζουν συνήθειες και τις βρίσκουμε και μακριά από το νερό. Οι σουσουράδες είναι, μαζί με τους κορυδαλλούς, τα πιο χαρακτηριστικά εδαφόβια πουλιά. Στα δέντρα καταφεύγουν μόνο για να κουρνιάσουν το βράδυ. Πολλές φορές, όταν πλησιάζουν άνθρωποι, προτιμούν να τρέχουν μακριά παρά να πετούν. Αν ωστόσο χρειαστεί, πετούν εύκολα με ένα χαρακτηριστικό, κυματιστό πέταγμα.
Οι πρώτοι Κοκκινολαίμηδες κάνουν την εμφάνισή τους ήδη από το Σεπτέμβριο στα περίχωρα των Αθηνών αναγγέλλοντας με λιγότερο «αποκαρδιωτικό» τρόπο την γνωστή και πρόωρη ευχή «Καλό χειμώνα». Έτσι, αν θεωρήσουμε ότι "τα χελιδόνια μας έφεραν την άνοιξη", οι κοκκινολαίμηδες δηλώνουν αυτή τη φορά τον ερχομό του χειμώνα με εξίσου ευχάριστο τρόπο. Ο Νοέμβριος είναι ο μήνας που οι περισσότεροι πλέον Κοκκινολαίμηδες έχουν φτάσει στους μεγάλους κήπους και τα πάρκα όπου θα περάσουν την παγερή περίοδο. Σύμφωνα με τις καταγραφές της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, όλοι σχεδόν οι Κοκκινολαίμηδες που εμφανίζονται το χειμώνα στις πόλεις μας αναχωρούν για ψηλότερες και δροσερότερες τοποθεσίες το καλοκαίρι. Ένα-δύο μόλις ζευγάρια έχουν παρατηρηθεί να παραμένουν μονάχα στο φιλόξενο περιβάλλον του Εθνικού Κήπου και λίγα ακόμη στα, πιο πράσινα, βόρεια προάστια.
Ο ερχομός του χειμώνα, μαζί με τα κρύα, τις συννεφιές και τις βροχές, φέρνει στο Πάρκο την πιο πολυάριθμη σπίζα της Ελλάδας και ολόκληρης της Ευρώπης: το Σπίνο. Τέλη Νοεμβρίου με αρχές Δεκεμβρίου, θα τον συναντήσουμε σχεδόν παντού: να ψάχνει για τροφή γύρω από τις λίμνες, τις φιστικιές ή τον μικρό ελαιώνα, να ξεκουράζεται για λίγο στο αλσύλιο με τα πεύκα και τους θάμνους, να επιδεικνύει την κομψή σιλουέτα του και το μελωδικότατο κελάηδημά του από τα κυπαρίσσια ως τους ευκαλύπτους.

Περιβαλλοντική εκπαίδευση στο πάρκο

Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης "Αντώνης Τρίτσης"
Σπύρου Μουστακλή 23, 13121, Ίλιον Αττικής
Τηλ/Fax: 210 2316977, e-mail: park@ornithologiki.gr
Copyright © 2024 Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία