Η μεγαλύτερη περιβαλλοντική -και για πολλούς οικονομική και κοινωνική - απειλή που αντιμετωπίζει σήμερα ο πλανήτης είναι η αλλαγή του κλίματος. Οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών είναι ήδη ορατές και αισθητές σε κάθε γωνία του πλανήτη, από τον Αμαζόνιο, μέχρι τα αρχέγονα δάση της Φινλανδίας και την Ασία.

Η κυριότερη αιτία για την επικίνδυνη αυτή αλλαγή του κλίματος είναι η καύση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας. Σήμερα βιώνουμε αυτήν την άνευ προηγουμένων καταστροφή του περιβάλλοντος εξαιτίας της εμμονής μας στα ορυκτά καύσιμα, όπως ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.

Δυστυχώς, τα πρώτα ’θύματα’ της αλλαγής του κλίματος είναι τα πιο ευαίσθητα οικοσυστήματα του πλανήτη. Η χλωρίδα και η πανίδα σε περιοχές όπως τα τροπικά δάση του Αμαζονίου και τα ποτάμια της ΝΑ Ασίας έχουν ήδη υποστεί σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις.

Η ορνιθοπανίδα δε θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Ήδη παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές στην περιοχές εξάπλωσης πολλών ειδών. Αντίστοιχα, παρατηρούνται μεταβολές και στην πυκνότητα των πληθυσμών τους ανά δεδομένη περιοχή. Το γεγονός αυτό διαταράσσει σημαντικά την οικολογική ισορροπία των οικοσυστημάτων.

Επιπλέον, εξαιτίας της αλλαγής του κλίματος ήδη παρατηρείται μεταβολή στις συμπεριφορές πολλών ειδών (πχ μετανάστευση, αναπαραγωγή), ενώ δεν πρέπει να παραβλέψουμε τις επιπτώσεις που προκαλούν οι αλλαγές στη βλάστηση εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Στους προαναφερθέντες κινδύνους θα πρέπει να προσθέσουμε και τους διαχρονικούς ανθρωπογενείς κινδύνους που διατρέχουν τα πουλιά, όπως η σύγκρουση με κτίρια και οχήματα, η ρύπανση και το κυνήγι (ιδίως το παράνομο).

Το καλύτερο και ίσως μόνο εργαλείο που διαθέτουμε για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών είναι η εξοικονόμηση ενέργειας σε συνδυασμό με την επιθετική προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Η πιο σημαντική από τις ΑΠΕ είναι η αιολική ενέργεια. Για το λόγο αυτό τα έργα ΑΠΕ όπως οι ανεμογεννήτριες θεωρούνται εκ των προτέρων περιβαλλοντικά έργα εθνικής ωφέλειας και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζονται. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι οι ανεμογεννήτριες θεωρούνται έργα προστασίας του περιβάλλοντος, είναι δυνατό να επιφέρουν κάποια επιβάρυνση στο φυσικό περιβάλλον όπου εγκαθίστανται ως κατασκευαστικό έργο. Ως προς την επιβάρυνση της ορνιθοπανίδας, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η σωστή και εκ των προτέρων πρόβλεψη για την ορθή χωροθέτηση ενός αιολικού πάρκου πρακτικά εκμηδενίζει τους κινδύνους για τα πουλιά. Εκεί ακριβώς έγκειται η ευθύνη της Πολιτείας και των επενδυτών και σε αυτό το σημείο κρίνεται ζωτικής σημασίας η συμβολή των τοπικών κοινωνιών και των φορέων διαχείρισης.

Σήμερα έχουμε γίνει μάρτυρες μίας πολύπλοκης και γραφειοκρατικής αδειοδοτικής διαδικασίας, η οποία στην ουσία δεν εξασφαλίζει την περιβαλλοντική αρτιότητα ενός έργου. Μήπως λοιπόν δε απαιτούνται εκατοντάδες σελίδες περιβαλλοντικών μελετών, οι οποίες αναλώνονται στην αναγραφή ιστορικών στοιχείων και σε πολλές περιπτώσεις αποτελούν την αντιγραφή κάποιας προηγούμενης μελέτης;

Μήπως αυτό που χρειάζεται είναι ένας ’χάρτης’ των βέλτιστων περιβαλλοντικών πρακτικών, ο οποίος θέτει τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για την κατασκευή ενός αιολικού πάρκου, αντί σωρεία απαγορεύσεων και περιορισμών που στην ουσία ακυρώνουν την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας;

Αντίστοιχα, έχουμε γίνει μάρτυρες περιπτώσεων όπου η υποτιθέμενη περιβαλλοντική επιβάρυνση από την κατασκευή ενός αιολικού πάρκου αποτελεί το πρόσχημα μερίδας της τοπικής κοινωνίας που αντιτίθεται –πολλές φορές ακραία- στο ενδεχόμενο κατασκευής του εν λόγω έργου. Την ίδια στιγμή όμως αγνοούμε ότι σε κάποιο άλλο σημείο της Ελλάδας, όπως στην Εύβοια, τη Βοιωτία, την Αιτωλοακαρνανία και αλλού, σχεδιάζεται η κατασκευή λιθανθρακικών μονάδων με καταστροφικές επιπτώσεις όχι μόνο για υγεία των κατοίκων και τα τοπικά οικοσυστήματα αλλά και για το κλίμα του πλανήτη.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον θα πρέπει να εξετάσουμε ακριβώς το μέγεθος της απειλής που αποτελούν οι ανεμογεννήτριες για τα πουλιά.

Πρέπει όλοι μας να συνειδητοποιήσουμε ότι ο πλανήτης μας μετατρέπεται σε ένα αφιλόξενο σπίτι όπου τα πουλιά δε θα μπορούν να αποδημούν, να αναπαράγονται ή πολύ περισσότερο να υπάρχουν. Ο λόγος για αυτό είναι ο τρόπος με τον οποίο παράγουμε ενέργεια σήμερα και το καλύτερο όπλο που έχουμε για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα είναι η επιθετική προώθηση των ΑΠΕ σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση ενέργειας. Η αιολική ενέργεια είναι μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος.

Δημήτρης Ιμπραήμ
Υπεύθυνος για θέματα ενέργειας
στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace