Ο Ευρωπαϊκός πελαργός (Ciconia ciconia ciconia), όταν μεταναστεύει προς τα νότια παρακάμπτει τη Μεσόγειο σε δυο τόξα, ένα δυτικό και ένα ανατολικό. Οι πελαργοί της ΝΔ Γερμανίας, με ένα μέρος από τους πελαργούς της Ολλανδίας, της Γαλλίας και της Ελβετίας μαζί με τους πελαργούς της Πορτογαλίας και της Ισπανίας (συνολικά 137.000 περίπου άτομα) περνούν το Γιβραλτάρ, το Μαρόκο και τη Σαχάρα και απλώνονται στη Δυτική Αφρική.

Χάρτης 1: Οι μεταναστευτικοί διάδρομοι του Πελαργού

Οι πελαργοί των ανατολικών ακτών της Βαλτικής ως το Λένινγκραντ, της Δανίας, της Βόρειας και ΝΑ Γερμανίας, μαζί με ένα μεγάλο μέρος από τους πελαργούς της Ολλανδίας, κινούνται προς τα ΝΑ, και μαζί με τους πελαργούς της Αυστρίας και της Τσεχοσλοβακίας, ενώνονται στην αρχή με τους πελαργούς της Πολωνίας, Ουγγαρίας, Ρουμανίας και της Νότιας Σοβιετικής Ρωσίας, και κατόπιν με τους πελαργούς της Αλβανίας, Πρώην Γιουγκοσλαβίας, Βουλγαρίας και Ελλάδας (575.000 άτομα περίπου) και κατευθύνονται προς την περιοχή του Βοσπόρου και τη θάλασσα του Μαρμαρά.

Από εκεί περνούν στη Μικρά Ασία, διασκορπίζονται στα υψίπεδα της Ανατολής και συγκεντρώνονται πάλι στις ακτές απέναντι από την Κύπρο. Στην συνέχεια με νότια κατεύθυνση περνούν τον κόλπο της Αλεξανδρέττας, που το πλάτος του δεν είναι μεγάλο, και κατευθύνονται προς τη Συρία, το Λίβανο και το Ισραήλ.

Κάποιες φορές, μερικοί πελαργοί, από τις πολλές χιλιάδες του ανατολικού αυτού κλάδου, χάνουν τη σωστή κατεύθυνση και προχωρούν κατευθείαν περνώντας τη θάλασσα με προορισμό την Αίγυπτο. Το πέρασμα του Σουέζ παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες. Από τα βουνά του Σινά ξεκινούν κατά κύματα ομάδες από πολλές χιλιάδες πελαργούς, που πετάνε χαμηλά, 2-5 μέτρα πάνω από το νερό. Σε 10 λεπτά μπορεί να περάσουν 20.000 πελαργοί και μετά ένα τέταρτο μερικές χιλιάδες ακόμη. Το πέρασμα φυσικά δεν είναι πάντα ακίνδυνο. Μπαίνουν μετά στη κοιλάδα του Νείλου, προχωρούν στο Σουδάν και το Νοέμβριο - Δεκέμβριο φτάνουν στη Νότια Αφρική, ως το Ακρωτήριο, όπου τρέφονται με ακρίδες, που τις παρακολουθούν στις μετακινήσεις τους.

Δυο μικρότεροι πληθυσμοί φαίνεται να περνούν ο ένας από το άκρο τις Νότιας Ιταλίας και τη Σικελία και ο άλλος από το άκρο της Πελοποννήσου και την Κρήτη, ή τις Κυκλάδες προς την Αφρική. Μερικοί από τους πελαργούς που φωλιάζουν στην Ασία περνούν το χειμώνα τους στις Ινδίες.

Αρχές Φεβρουαρίου ως αρχές Μαρτίου, ανάλογα με τον τόπο όπου θα πάνε, οι πελαργοί εγκαταλείπουν τον τόπο που διαχείμασαν και αρχίζουν να επιστρέφουν στον τόπο όπου γεννήθηκαν, ακολουθώντας τον ίδιο δρόμο. Ο χρόνος της επιστροφής τους συνήθως είναι πολύ ακριβής. Κανονικά, στον τόπο της γεννήσεως, γυρίζουν μόνο τα ώριμα άτομα. Οι δακτυλιώσεις όμως που έχουν γίνει μέχρι σήμερα έδειξαν ότι γυρίζουν και μερικά μονοετή πουλιά και μάλιστα σε ένα ποσοστό 8% περίπου.

Από διάφορα πειράματα που έγιναν σε νεαρά κυρίως πουλιά βγήκε το συμπέρασμα ότι η κατεύθυνση της μετανάστευσης είναι έμφυτη στους πελαργούς, μπορεί όμως να επηρεασθεί από πολλούς παράγοντες, ένας από τους όποίους είναι ο κοινωνικός δεσμός πού αναπτύσσεται όταν ανατραφούν μαζί με πελαργούς πού ακολούθησαν άλλη κατεύθυνση. Όταν τελειώσουν το ταξίδι τους και φτάσουν στον τόπο όπου θα περάσουν το χειμώνα, η συμπεριφορά των πελαργών αλλάζει, χάνουν τον κοινωνικό δεσμό τους και αρχίζουν να ζούνε ο καθένας χωριστά.

Μερικές φορές οι πελαργοί, όπως και αλλά πουλιά, μπορεί να παρεκκλίνουν από το συνηθισμένο δρόμο τους και να φτάσουν στα πιο απίθανα μέρη. Έτσι, έχει αναφερθεί, π.χ. ότι το 1958 βρέθηκε ένας πελαργός στην Αγία Ελένη, το γνωστό νησί όπου πέθανε ο Ναπολέων Βοναπάρτης και βρίσκεται στο μέσο του Ατλαντικού 1800 χιλιόμετρα από τις πλησιέστερες αφρικάνικες ακτές της Αγκόλας. Επειδή είναι πολύ απίθανο να έφτασε ως έχει σαν «λαθρεπιβάτης», θα πρέπει να δεχτούμε ότι έφυγε από τη Νιγηρία ή την Ακτή του Χρυσού, τη σημερινή Γκάνα.

Στη μέθοδο της δακτυλίωσης στηρίχτηκαν, επίσης, οι επιστήμονες για να προσδιορίσουν πόσα χρόνια ζουν οι πελαργοί, γιατί μέχρι σήμερα δεν μπόρεσαν να βρουν άλλον τρόπο, όπως για παράδειγμα από τα φτερά τους. Για το σκοπό αυτό, σε μια ορισμένη περιοχή δακτυλιώθηκαν συστηματικά επί μια δεκαετία όλοι οι νεοσσοί των πελαργών. Η παρακολούθηση τους έδειξε ότι ο αριθμός τους ελαττώνεται σταθερά μετά το 7ο έτος και, επομένως, η γνώμη που επικρατούσε άλλοτε, ότι δηλαδή ζουν πολλά χρόνια, δεν είναι σωστή. Η μεγαλύτερη ηλικία πού φτάνει ένας πελαργός, όταν ζει ελεύθερος, είναι τα 19 έως 20 χρόνια.