Οι πελαργοί είναι κοσμοπολίτικα πουλιά, καθώς απαντούν σε όλα τα θερμά και εύκρατα μέρη της γης, έκτος από τη Νέα Ζηλανδία, την Ωκεανία και τη Βόρεια Αμερική. Απολιθώματα πελαργών βρέθηκαν σε στρώματα του Ολιγοκαίνου, ηλικίας 50 εκατομμυρίων ετών. Σήμερα σε όλον τον κόσμο ζουν 17 είδη πελαργών, από τα όποία στην Ευρώπη απαντούν μόνο ο Λευκοπελαργός, που περιγράψαμε παραπάνω (Ciconia ciconia) και ο Μαυροπελαργός (Ciconia nigra).

Ο πρώτος αντιπροσωπεύεται από την τυπική μορφή του (Ciconia ciconία ciconia) στην Ευρώπη, στη Βόρεια Αφρική (Μαρόκο, Αλγερία και Τύνιδα) και τη Μικρά Ασία ως την Περσία, ενώ δύο αλλά υποείδη του, που αντί για κόκκινο έχουν μαύρο ράμφος, τα Ciconia ciconia αsiαticα και Ciconia ciconia boyciαnα, ζουν ανατολικότερα, στο Τουρκεστάν και την Απω Ανατολή.

Τα δεύτερο είδος που ζει στην Ευρώπη, ο μαυροπελαργός, είναι λίγο μικρότερος από το πελαργό και όλο του το φτέρωμα είναι μαύρο, έκτος από την κοιλιά, ένα μέρος από το στήθος και τα κάτω καλυπτήρια της ουράς, που είναι λευκά. Το ράμφος του, επίσης, δεν είναι τόσο ψηλό και τόσο πλατύ όσο του πελαργού, και γι' αυτό φαίνεται μακρύτερο. Τα δυο φύλα είναι όμοια και η συμπεριφορά τους διαφέρει μόνο όταν κλώσανε . Το θηλυκό γεννάει 3-4 ως 6 πρασινοκίτρινα αυγά, που τα κλώσανε και οι δυο γονείς 40 μέρες περίπου. Στις μάχες που γίνονται, το θηλυκό παραμένει στη φωλιά, και μόνο το αρσενικό καταδιώκει τον εχθρό ή τον αντίπαλο.

Ο μαυροπελαργός προτιμάει να πετάει παρά να ανεμοπορεί. Ζει μόνος, μακριά από τους ανθρώπους, στο δάσος. Χτίζει τη φωλιά του στην κορυφή μεγάλων, ψηλών δέντρων - στη χώρα μας σπάνια και στους βράχους - και συχνάζει κοντά στα τέλματα, τους βάλτους και τις λίμνες, που βρίσκονται στις παρυφές του δάσους, όπου φωλιάζει. Η ακτίνα της δράσης του είναι 6-10 χιλιόμετρα. Αυτό σημαίνει ότι η περιοχή του, στην όποία δεν ανέχεται την παρουσία άλλου ζευγαριού, έχει έκταση 100 έως 300 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Ο μαυροπελαργός είναι πιο σπάνιος από τον πελαργό. Έχει όμως την ίδια εξάπλωση, τις ίδιες περίπου συνήθειες, τους ίδιους εχθρούς και ακολουθεί τον ίδιο δρόμο με τον λευκοπελαργό, όταν μεταναστεύει. Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των μαυροπελαργών έχει ελαττωθεί σημαντικά και από πολλές χώρες εξαφανίστηκε τελείως.

Οι Πελαργοί στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα οι πρώτοι πελαργοί φτάνουν στα μέσα Μαρτίου και αρχίζουν να φεύγουν το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου. Σε σπάνιες περιπτώσεις παρατηρήθηκε μεμονωμένα άτομα να έρχονται στις αρχές Μαρτίου ή και ακόμη νωρίτερα (26 Φεβρουαρίου το 1974 και 15 Ιανουαρίου το 1975, τα τελευταία όμως δεν επέζησαν) ή να φεύγουν αργότερα, το πρώτο δεκαπενθήμερo του Οκτωβρίου. Πάντως κατά τα μέσα Οκτωβρίου και οι τελευταίοι πελαργοί έχουν εγκαταλείψει τη χώρα μας.

Τα μέρη όπου συχνά ζουν σήμερα οι πελαργοί βρίσκονται κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα από τον νομό Φθιώτιδας και βόρεια. Οι μεγαλύτεροι πληθυσμοί απαντιόνται στους νομούς Σερρών, Θεσσαλονίκης, Έβρου, Κιλκίς και Λαρίσης. Λίγες φωλιές υπάρχουν στον νομό Βοιωτίας (5-6), Φωκίδας (1) και Αττικής (1). Μέχρι και το 1970 πελαργοί φώλιαζαν στην βόρεια Εύβοια στον κάμπο της Ιστιαίας (5-6 φωλιές). Πληροφορίες, λένε, για φώλιασμα πελαργών μέσα στη δεκαετία του '80 και '90 στην περιοχή της λίμνης Τάκας στην Πελοπόννησο και βορειοδυτικά της Καλαμάτας. Στο μοναδικό νησί που φωλιάζουν πελαργοί είναι η Λέσβος (2-3 ζευγάρια) ενώ υπήρχαν πληροφορίες ότι παλιότερα φώλιαζαν και στην Κω.

Αλλοτε η εξάπλωση των πελαργών άρχιζε από τον Ισθμό της Κορίνθου και επί Τουρκοκρατίας πελαργοί απαντούσαν σε όλη την Πελοπόννησο. Το ψηλότερο μέρος στην Ελλάδα, όπου οι πελαργοί έχουν χτίσει τη φωλιά τους, είναι το χωριό Λευκώνας (υψ. 900 μέτρα) στην Μικρή Πρέσπα.