Ποια είναι σχέση μεταξύ του εναλλακτικού τουρισμού και της τοπικής αυτοδιοίκησης; Μέσα από ποια διεργασία η τοπική κοινωνία θα προσεγγίσει τη βιώσιμη ανάπτυξη προστατεύοντας παράλληλα την άγρια ζωή; Παράγουμε πολιτισμό και πόσο τον συνδέουμε με τον τουρισμό; Για περισσότερο από μια δεκαπενταετία ο Δήμος Έδεσσας, με πρωτοπόρο όραμα και προσεκτικό σχεδιασμό έχει απαντήσει στα παραπάνω με έργα. Ο κ. Κυριάκος Ευαγγέλου, Υπεύθυνος Τουρισμού του Δήμου Έδεσσας παραθέτει την εμπειρία του μέσα από βήματα - σταθμούς εναλλακτικής ανάπτυξης.

Η περίπτωση της Έδεσσας και της Ορεινής Πέλλας

Η Έδεσσα και η Ορεινή Πέλλα υιοθέτησαν το πρότυπο του εναλλακτικού τουρισμού στις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέσα από την υλοποίηση ενός Τοπικού Αναπτυξιακού Προγράμματος που αφορούσε την οργάνωση φορέα, δράσεων πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης (κυρίως του τοπικού πληθυσμού) στην κατεύθυνση ενός εναλλακτικού τουριστικού προϊόντος.

Το 1993 ιδρύεται το τμήμα τουρισμού στη Δημοτική Επιχείρηση "Καταρράκτες Έδεσσας"/ ΔΕΚΕ που υλοποιεί την στρατηγική του Δήμου στον τουρισμό. Το 1994-95 ξεκινά η λειτουργία του Χιονοδρομικού Κέντρου Καϊμάκτσαλάν και κατακλύζεται από Θεσσαλονικείς. Λίγο αργότερα επιχειρηματίες της Θεσσαλονίκης επενδύουν με επιτυχία στους παραδοσιακούς οικισμούς της περιοχής.

Αρχές του 21ου αι υλοποιείται το πρόγραμμα LIFE και οργανώνονται οι συνθήκες για τη βελτίωση της επισκεψιμότητας αλλά και της ευαισθητοποίησης των πολιτών γύρω από το περιβάλλον στον υγρότοπο Αγρα-Βρυτών-Νησίου.

Οι λέξεις περιβάλλον & οικολογία μπαίνουν πια με έντονο τρόπο στο λεξιλόγιό μας. Κάθε προορισμός πρέπει να ακούει και να απαντά στο τετράπτυχο Τόπος & Περιβάλλον, Μύθος & Συνεργασία/Δικτύωση.

Προορισμός-Το Κέντρο Τουριστικής Πληροφόρησης

Το 1997 οργανώνεται από το τμήμα Τουρισμού το Κέντρο Τουριστικής Πληροφόρησης Έδεσσας με συνεχή λειτουργία όλο το χρόνο, ενώ ένα ηλεκτρονικό σύστημα infokiosk παρέχει 24ωρη πληροφόρηση στους επισκέπτες. Μέρος του οργανωμένου συστήματος καταγραφής των δεδομένων του Κέντρου δημοσιοποιείται στον ετήσιο οδηγό σε 5 γλώσσες.

Το 1997 ολοκληρώνεται και η δικτυακή παρουσία της πόλης (www.edessacity.gr).

Οι επισκέπτες έχουν την δυνατότητα να ενημερωθούν για τις τουριστικές προτάσεις του Δήμου, παθητικά αλλά και διαδραστικά. Μόνο το 2008 είχε πάνω από 720.000 αναγνώσεις!

Το 2001 μέσα από ένα συνέδριο για τον εναλλακτικό τουρισμό υιοθετήθηκε και επίσημα η στροφή στην αξιοποίηση της τοπικής ταυτότητας με ένταση στο φυσικό, δομημένο και ανθρωπογενές περιβάλλον, στον πολιτισμό, στην εκπαίδευση με υπηρεσίες και στην ποιότητα, στην ασφάλεια με βάση και τις αλλαγές στο οικονομικό περιβάλλον. 786 κλίνες το 1990, πάνω από 4500 κλίνες το 2008.

Η στόχευση πλέον αφορά την σταθερή ποιότητα και την δημιουργία και στήριξη εναλλακτικών δομών για την ποιότητα και την εκπαίδευση επισκεπτών και τοπικού πληθυσμού.

Συνεργασία - Το Δίκτυο CherriesOnLine

Το 2005 ξεκίνησε το Δίκτυο CherriesOnLine (www.cherriesonline.gr) με σύνθημα από το χωράφι του αγρότη και με συμμετοχή αγροτών και συνεταιρισμών και στήριξη από την τοπική αυτοδιοίκηση.

Το δίκτυο προωθεί εκτός από τα κεράσια Έδεσσας, τη γνώση για τις τοπικές ποικιλίες, τον τρόπο καλλιέργεια με έμφαση στις πρακτικές που επιβαρύνουν ελάχιστα έως καθόλου το περιβάλλον (ολοκληρωμένη διαχείριση, βιολογική καλλιέργεια, φυσική καλλιέργεια) και την αγροτουριστική διάσταση του κερασιού. Παράλληλα, γίνεται προώθηση της περιοχής και ειδικά των «πράσινων σημείων» της (πχ. τους καταρράκτες Εδεσσας και τον υγρότοπο Άγρα-Βρυττών-Νησίου) ώστε και οι καταναλωτές μαζί με τους αγρότες να είναι συμμέτοχοι στην περιβαλλοντική και οικολογική διάσταση του τόπου, συμμετέχοντας και γνωρίζοντας.

Το δίκτυο CherriesOnLine αποτελεί ένα δίκτυο matrix, όπου οριζόντια συμφωνούνται κατώτερα επίπεδα ποιότητας στους αγρότες και κάθετα όπου συμφωνούνται επίπεδα ποιότητας συνεργασίας στην δικτύωση συμπληρωματικών ως προς τα κεράσια φορέων και επιχειρήσεων και μάλιστα αυτών που βρίσκει ο επισκέπτης σε μια πλήρη διαδρομή του μέσα στον προορισμό και συγκεκριμένα στις διαδρομές των δρόμων του Κερασιού. Το δίκτυο αποτελεί την οργανωμένη έκφραση των αγροτών που συνδέονται άμεσα με την ταυτότητα του προορισμού σε σχέση με τα κεράσια ως καλύτεροι εκφραστές των τοπικών προϊόντων και ενισχύουν την ανταγωνιστικότητά του προσφέροντας παράλληλα υψηλού επιπέδου υπηρεσίες και δημιουργούν πολλαπλασιαστικές πωλήσεις.

To 2009 ανοίγει η συζήτηση για την εφαρμογή προγράμματος ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΚΕΡΑΣΙΟΥ, αναγνωρίζοντας τις οικολογικές αξίες που συνδέονται σε ένα προϊόν υψηλής διατροφικής αξίας. Τα Κεράσια Εδεσσας (τα γνωστά σε όλη την Ελλάδα ως Κεράσια Βοδενών από το όνομα της πόλης που σημαίνει πόλη των νερών) διαφοροποιούνται μέσα από το πρίσμα της προστιθέμενης αξίας σε ποιότητα εμπειρίας στους επισκέπτες και ποιότητα ζωής στους πολίτες.

Ένα παράδειγμα-Προορισμός: 4 εποχές πολιτισμός

Η αξιοποίηση των υφιστάμενων παραδοσιακών εκδηλώσεων σε συνδυασμό με την ανάγκη απασχόλησης του επισκέπτη δημιούργησαν ένα πρώτο πολιτιστικό ημερολόγιο. Με τις απαραίτητες παρεμβάσεις, ένας βασικός κορμός εκδηλώσεων στοιχειοθετεί αυτό το ημερολόγιο που δίνει έμφαση στις τοπικές γιορτές προσδίδοντας τοπικό χρώμα (π.χ. Η άνοιξη της Έδεσσας στα μέσα του Μάη, Γιορτή Κερασιού την τελευταία εβδομάδα του Ιουνίου, Γιορτή Ροδάκινου την τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου, Γιορτή Τσίπουρου στα μέσα του Οκτώβρη). Αυτό που ήταν απαραίτητο ήταν η ύπαρξη σταθερών ημερομηνιών και πλαίσιο σε κάθε εκδήλωση, κάτι που μόνο η τοπική αυτοδιοίκηση λόγω της χρηματοδότησης μπορεί να εξασφαλίσει. Έτσι νέες τοπικές εκδηλώσεις στέκονται δίπλα-δίπλα με τις παραδοσιακές δίνοντας στον επισκέπτη τη δυνατότητα επιμήκυνσης της παραμονής του και εμπλουτισμό στην εμπειρία του στην Έδεσσα. Η καλλιέργεια εξωστρέφειας δίνει αποτελεσματικότητα μέσω του παραγωγικού πολιτιστικού κλίματος.

Κυριάκος Ευαγγέλου,
Οικονομολόγος - ΜΒΑ in tourism,
Υπεύθυνος Τουρισμού,
Δήμου Έδεσσας/ ΔΕΚΕ,
e.kiriakou@edessacity.gr

Αθανάσιος Δήμτσης,
Αντιδήμαρχος Έδεσσας/
Αρμόδιος σε θέματα Τουρισμού, Πολιτισμού και Περιβάλλοντος

Έδωσε συνέντευξη σε:
Ειρήνη Σκούλη,
Τοπική Συνεργάτης Ορνιθολογικής
στον Υγρότοπο Άγρα-Βρυττών-Νησίου

Πέρη Κουράκλη,
Υπεύθυνη Β. Ελλάδος Ορνιθολογικής