Οργανώσεις και φορείς από 14 χώρες στα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική ενώνουν τις δυνάμεις τους για τη διάσωση του απειλούμενου με εξαφάνιση γύπα Ασπροπάρη, αποδεικνύοντας ότι οι δράσεις προστασίας δεν γνωρίζουν σύνορα. Κοινό τους σημείο είναι το Πρόγραμμα LIFE «Επείγουσα Δράση για την Ενδυνάμωση του Βαλκανικού Πληθυσμού του Ασπροπάρη και τη Διασφάλιση της Μεταναστευτικής του Διαδρομής» (LIFE16 NAT/BG/000874) που ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2017 και θα διαρκέσει 5,5 χρόνια, με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη συγχρηματοδότηση του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, του Πράσινου Ταμείου και του Ιδρύματος MAVA. Σκοπός του Προγράμματος είναι η διάσωση των τελευταίων ζευγαριών Ασπροπάρη στα Βαλκάνια και η διασφάλιση ασφαλούς μεταναστευτικής διαδρομής γι’ αυτά.

O Ασπροπάρης

Ο Ασπροπάρης Neophron percnopterus είναι το μικρότερο από τα τέσσερα είδη γύπα που απαντούν στην Ευρώπη. Τρέφεται κυρίως με ψοφίμια, καθώς και με έντομα, ερπετά και μικρά θηλαστικά, ενώ φτιάχνει τη φωλιά του σε απόκρημνα βράχια, μερικές φορές δίπλα σε οικισμούς, ακόμη και δίπλα σε στάνες.

Λόγω της στενής του σχέσης με τον άνθρωπο και ιδιαίτερα με την κτηνοτροφία του έχουν δοθεί περισσότερα από 19 τοπικά ονόματα: στη Θεσσαλία είναι γνωστός ως Τυροκόμος ή Χελωνοφάης, στην Ήπειρο ως Κουκάλογο, στη Θράκη ως Άκπαμπα ή Μικρό Καρτάλι.

Ο Ασπροπάρης είναι παγκοσμίως απειλούμενο είδος και ο πληθυσμός του στα Βαλκάνια έχει υποστεί μείωση μεγαλύτερη από 80% κατά τα τελευταία 30 χρόνια με αποτέλεσμα να έχουν απομείνει λιγότερα από 70 ζευγάρια. Στην Ελλάδα, ο πληθυσμός του αριθμεί το 2019 μόλις 3 ζευγάρια. Οι λόγοι της ραγδαίας αυτής μείωσης δεν βρίσκονται μόνο στους τόπους αναπαραγωγής στα Βαλκάνια αλλά και κατά μήκος της μεταναστευτικής του διαδρομής. Από τα τέσσερα είδη γύπα που αναπαράγονται στην Ευρώπη, ο Ασπροπάρης είναι ο μόνος τακτικός μετανάστης μεγάλων αποστάσεων. Κάθε φθινόπωρο, διανύει περισσότερα από 5.000 χλμ για να φτάσει στους τόπους διαχείμασης στην Αφρική, επιστρέφοντας στα Βαλκάνια την επόμενη άνοιξη.

Διαβάστε περισσότερα για τον Ασπροπάρη εδώ!
 

Οι Περιοχές του Προγράμματος

Το Πρόγραμμα υλοποιείται σε 35 περιοχές (22 Ζώνες Ειδικής Προστασίας του δικτύου Natura 2000) σε 14 χώρες στα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.

Στην Ελλάδα, οι δράσεις του Προγράμματος υλοποιούνται σε 11 Ζώνες Ειδικής Προστασίας:

• Ζώνη Ειδικής Προστασίας Όρους Τύμφη (Γκαμήλα) (GR2130009)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας Όρος Δούσκο, Ωραιόκαστρο, Δάσος Μερόπης, κοιλάδα Γορμού και λίμνες Δελβινακίου (GR2130010)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας Αστερούσια Όρη (Κόφινας) (GR4310013)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας Κοιλάδας Κομψάτου (GR1130012)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας Ορεινός Έβρος - Κοιλάδα Δερείου (GR1110010)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας Κορυφές Όρους Κόζιακα (GR1440006)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας Κεντρικό Ζαγόρι και ανατολικό τμήμα όρους Μιτσικέλι (GR2130011)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας Αντιχάσια Όρη και Μετέωρα (GR1440005)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας Κοιλάδας Φιλιουρή (GR1130011)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας Νότιο Δασικό Σύμπλεγμα Έβρου (GR1110009)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας Δάσος Δαδιά - Σουφλί (GR1110002

Στόχοι του Προγράμματος

Το νέο Πρόγραμμα LIFE για την προστασία του Ασπροπάρη είναι από τα πιο φιλόδοξα προγράμματα διατήρησης που έχουν υλοποιηθεί ποτέ για την προστασία γυπών και στοχεύει στην ενίσχυση του ανατολικότερου πληθυσμού Ασπροπάρη της Ευρώπης, λαμβάνοντας επείγοντα μέτρα διατήρησης για την αντιμετώπιση των κυριότερων απειλών στους τόπους αναπαραγωγής και κατά μήκος της μεταναστευτικής του διαδρομής. Το Πρόγραμμα είναι δομημένο πάνω στις δράσεις που υλοποιήθηκαν κατά την περίοδο 2011-2016 μέσω του Προγράμματος LIFE+ «Η Επιστροφή του Ασπροπάρη» (LIFE10 NAT/BG/000152), ενώ έχει κοινούς στόχους και ακολουθεί τις ίδιες κατευθύνσεις για τη διατήρηση και διάσωση του είδους με αυτές που διατυπώνονται στο Σχέδιο Δράσης Μεταναστευτικής Διαδρομής για τη Διατήρηση των Πληθυσμών Ασπροπάρη (Neophron percnopterus) των Βαλκανίων και της Κεντρικής Ασίας (EVFAP), που αποτελεί βασικό στοιχείο του Σχεδίου Δράσης Πολλαπλών Ειδών για τη Διατήρηση των Γυπών της Αφρικής και της Ευρασίας (Vulture Multi species Action Plan).

Πιο συγκεκριμένα μέσα από την υλοποίηση συγκεκριμένων διαχειριστικών δράσεων το Πρόγραμμα στοχεύει στα ακόλουθα:

- Αύξηση του πληθυσμού του Ασπροπάρη στους τόπους αναπαραγωγής στα Βαλκάνια.

- Δημιουργία ασφαλών περιοχών για το είδος, μέσω της μείωσης της απειλής των δηλητηριασμένων δολωμάτων και παροχής ασφαλούς τροφής μέσω ΧΤΑΠ.

- Ανάπτυξη προγράμματος αναπλήρωσης του φυσικού πληθυσμού, που θεωρείται απαραίτητο για την ταχεία ανάσχεση και αναστροφή της υπάρχουσας μείωσης.

- Βελτίωση των συνθηκών για τη διατήρηση του είδους κατά μήκος της μεταναστευτικής διαδρομής και στους τόπους διαχείμασης, ελαχιστοποιώντας ιδιαίτερα τις απώλειες των ενήλικων ατόμων.

- Ελαχιστοποίηση της επίπτωσης της χρήσης των δηλητηριασμένων δολωμάτων σε περιοχές "κλειδιά" για τους γύπες.

- Οικοδόμηση Δυναμικού φορέων που εμπλέκονται στην διατήρηση του είδους.

- Ευαισθητοποίηση των φορέων, των άμεσα εμπλεκόμενων χρηστών γης και του ευρύ κοινού, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα Βαλκανικό Δίκτυο ενάντια στα δηλητήρια.

Δράσεις Οικοδόμησης Δυναμικού

• Διοργάνωση θεματικών εκδηλώσεων σε χωριά της περιοχής Τρικάλων και Ηπείρου, με σκοπό την ανάδειξη της διαχρονικής σχέσης Ασπροπάρη και Κτηνοτρόφων (Τίτλος εκδηλώσεων: «Ασπροπάρης & Κτηνοτροφία: ζωές παράλληλες στον αγώνα για επιβίωση») (2019-2022).

• Διάθεση ειδικού εξοπλισμού σε Δασικές Υπηρεσίες της περιοχής μελέτης για την αντιμετώπιση περιστατικών δηλητηρίασης (2018-2022).

• Σεμινάρια για την εκπαίδευση υπαλλήλων δημοσίων φορέων και υπηρεσιών σε θέματα αντιμετώπισης και διαχείρισης περιστατικών δηλητηριασμένων δολωμάτων. Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί δύο (2) σεμινάρια με τη συμμετοχή υπαλλήλων ΥΠΕΝ και ΥΠΑΑΤ σε Ισπανία και Σερβία στο πλαίσιο του Προγράμματος: «Διερεύνηση Εγκλημάτων Άγριας Ζωής: Τεχνικές & Πρακτική Άσκηση», Ισπανία και “Balkan Vulture Anti-Poisoning Workshop” (Σερβία) (2019-2022).

• Ενημερωτικά σεμινάρια σε Αστυνομικά Τμήματα της ΠΕ Τρικάλων για την αντιμετώπιση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων.

• Σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων, Καλαμπάκας και Περιφέρειας Ιωαννίνων (2018-2022).

• Συναντήσεις εργασίας για την αντιμετώπιση της δηλητηρίασης της άγριας ζωής με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς σε τοπικό και κεντρικό επίπεδο. (2018-2022).

• Ενημέρωση – ευαισθητοποίηση του κοινού σε τοπικό και εθνικό επίπεδο με σκοπό την ανάληψη δράσης για το πρόβλημα της απώλειας βιοποικιλότητας και της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων (π.χ. αναφορά περιστατικών).

Παρακολουθείστε το μεταναστευτικό ταξίδι των Ασπροπάρηδων μέχρι την Αφρική, και μάθετε περισσότερα για το είδος και τις δράσεις μας εδώ!

Συντονιστής του Προγράμματος είναι η Βουλγαρική Εταιρεία για την Προστασία των Πουλιών/BirdLife Βουλγαρίας (BSPB) και συνεργαζόμενοι φορείς είναι η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία/BirdLife Ελλάδας, το WWF Ελλάς, η Βρετανική Ορνιθολογική Εταιρεία/BirdLife Αγγλίας (RSPB), η DoğaDerneği/BirdLife Tουρκίας (DD), τα περιφερειακά γραφεία της BirdLife International σε Αφρική και Μέση Ανατολή, το Ορνιθολογικό και Ερευνητικό Ινστιτούτο Α.Π. Λεβέντη (APLORI), το CMS Raptors MoU και η Οργάνωση Green Balkans.