Πορτόλου, Δ., Μπουρδάκης, Σ., Βλάχος, Χ., Καστρίτης, Θ. και Τ. Δημαλέξης (επιμ.) (2009) Οι Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας: Περιοχές Προτεραιότητας για τη Διατήρηση της Βιοποικιλότητας. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Αθήνα.

Η νέα ελληνική έκδοση για τις Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά ή Important Bird Areas (IBA), όπως έχουν καθιερωθεί να ονομάζονται διεθνώς, ολοκληρώθηκε από την ΕΟΕ μέσα στο 2009. Δεκαπέντε χρόνια μετά τον πρώτο κατάλογο των ελληνικών ΙΒΑ και μια δεκαετία μετά την πανευρωπαϊκή έκδοση του BirdLife International (Heath and Evans 2000), το βιβλίο αυτό έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό σχετικά με την δημοσίευση της ορνιθολογικής αξίας των IBA στην Ελλάδα. Στόχος της νέας έκδοσης των ΙΒΑ της Ελλάδας είναι μεταξύ άλλων η δημοσίευση επικαιροποιημένων δεδομένων σχετικά με την ορνιθολογική αξία των περιοχών, η προώθηση της προστασίας τους και των απειλούμενων ειδών της Ελλάδας στο ευρύ κοινό και τις αρμόδιες υπηρεσίες που σχετίζονται με την διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών, αλλά να χρησιμεύσει και σαν οδηγός για όσους ενδιαφέρονται για την παρατήρηση πουλιών και τον οικοτουρισμό.

Το πρόγραμμα των IBA του BirdLife International είναι μια παγκόσμια πρωτοβουλία που στόχο έχει την αναγνώριση, καταγραφή και προστασία ενός δικτύου περιοχών μέγιστης προτεραιότητας για την διατήρηση των πουλιών. Το δίκτυο αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως το ελάχιστο απαραίτητο για να διασφαλιστεί η επιβίωσή τους στην περιοχή εξάπλωσής τους, αλλά επίσης ένα πολύ αποτελεσματικό εργαλείο για την αναγνώριση προτεραιοτήτων σχετικά με την προστασία ειδών και ενδιαιτημάτων.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ΙΒΑ αριθμούν σήμερα πάνω από 10.800 περιοχές, σε 214 χώρες, εδαφικές επικράτειες και θαλάσσιες ζώνες, από τις οποίες 4.500 βρίσκονται στην Ευρώπη. Οι ΙΒΑ αναγνωρίζονται βάσει επιστημονικών κριτηρίων που έχει θεσπίσει το BirdLife International. Στην Ελλάδα έχουν αναγνωριστεί 196 ΙΒΑ, η συνολική έκταση των οποίων καλύπτει περίπου 3.200.000 εκτάρια, που ισοδυναμεί με το 24% της χερσαίας επικράτειας.

Η νέα έκδοση της ΕΟΕ πρόκειται για μια έγχρωμη έκδοση 450 περίπου σελίδων που συμπεριλαμβάνει τρία βασικά μέρη. Το εισαγωγικό μέρος περιγράφει το πρόγραμμα των ΙΒΑ παγκοσμίως, επεξηγεί την εφαρμογή των κριτηρίων του BirdLife International, και αναλύει την μεθοδολογία που έχει χρησιμοποιηθεί για την αναγνώριση των ΙΒΑ και την επικαιροποίηση των δεδομένων τους. Επιπλέον, γίνεται ανάλυση των δεδομένων των ΙΒΑ σε εθνικό επίπεδο, με γραφικές παρουσιάσεις και πίνακες.

Το δεύτερο και κυρίως μέρος της έκδοσης προχωράει στην αναλυτική παρουσίαση κάθε μίας από τις 196 ΙΒΑ. Σε κάθε έκθεση γίνεται μια σύντομη περιγραφή της περιοχής, των ενδιαιτημάτων, της ορνιθολογικής σημασίας, του καθεστώτος προστασίας, και των απειλών που έχουν καταγραφεί σε αυτήν. Επιπλέον, για πρώτη φορά απεικονίζονται τα όρια της ΙΒΑ και τα βασικότερα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής σε αναλυτικούς χάρτες. Η πιο σημαντική συμβολή της έκδοσης όμως είναι η παρουσίαση αναλυτικού πίνακα με τα νεώτερα διαθέσιμα δεδομένα από το 1996 μέχρι και το 2008 για τους πληθυσμούς των ειδών κριτηρίου, αλλά και άλλων εθνικά σημαντικών ειδών. Τα δεδομένα αυτά έχουν βασιστεί σε στοιχεία που απορρέουν από προγράμματα προστασίας που έχει εφαρμόσει η ΕΟΕ για συγκεκριμένα είδη και περιοχές, αλλά επίσης στην τεράστια συμβολή πηγών από εξωτερικούς συνεργάτες τους οποίους και ευχαριστούμε ιδιαίτερα.

Το τρίτο μέρος της έκδοσης παρουσιάζει 32 οικοτουριστικές περιοχές με αναλυτικές πληροφορίες και χάρτες για τους επισκέπτες, αναδεικνύοντας τις πολιτιστικές και παραδοσιακές αξίες κάθε περιοχής, καθώς και τις δυνατότητες φιλοξενίας, περιήγησης και περιβαλλοντικής ενημέρωσης σε αυτές. Όλο το βιβλίο, και ιδιαίτερα το οικοτουριστικό μέρος του, διαθέτει πλούσιο φωτογραφικό υλικό από πάνω 60 φωτογράφους με τοπία των IBA και πολλά είδη πουλιών. Τέλος, στην έκδοση συμπεριλαμβάνονται αναλυτική βιβλιογραφία καθώς και παραρτήματα.

Η έκδοση του βιβλίου εντάσσεται στο Μέτρο 5.2, του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (Ε.Π.ΠΕΡ), που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και από εθνικούς πόρους (ΚΠΣ 2000 – 2006).