Η Λεπτομύτα (Numenius tenuirostris) είναι μεσαίου μεγέθους παρυδάτιο πουλί, ένα από τα 6 είδη τουρλιών του ίδιου γένους που υπάρχουν στον πλανήτη μας σήμερα. Φώλιαζε κάπου στη ΝΔ Σιβηρία, όπου το χρονικό διάστημα 1909-1924 είχαν ανακαλυφθεί ελάχιστες φωλιές. Έκτοτε και μέχρι τώρα, κανείς δεν κατάφερε να ξαναβρεί έστω και μια φωλιά.

Μετά την ολοκλήρωση της αναπαραγωγικής περιόδου, οι Λεπτομύτες αναχωρούσαν για μια αποδημία 5000-6500 χλμ., που τις έφερνε, μέσω της ΝΑ Ρωσίας και της ΝΑ Ευρώπης, να ξεχειμωνιάζουν στην Β-ΒΔ Αφρική (κυρίως στο Μαρόκο), ενώ ένας μικρότερος πληθυσμός φαίνεται να ξεχειμώνιαζε κατά μήκος του Περσικού Κόλπου.

Κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και μέχρι την δεκαετία του 1920, η Λεπτομύτα ήταν ένα πολυάριθμο είδος, που συχνά ξεπερνούσε σε πυκνότητα τους πληθυσμούς των δυο συγγενικών της ειδών, της Τουρλίδας (Numenius arquata) και του Σιγλίγουρου (Numenius phaeopus).

Από τότε και χωρίς κανένας να ξέρει ακόμα γιατί, οι πληθυσμοί της άρχισαν να μειώνονται γρήγορα, τα τελευταία δε 30 χρόνια, η μείωση έγινε τόσο δραματική, που σήμερα η Λεπτομύτα απέκτησε το θλιβερό προνόμιο να είναι το σπανιότερο τουρλί του κόσμου, με συνολικό παγκόσμιο πληθυσμό λίγων εκατοντάδων ατόμων, ίσως μάλιστα όχι περισσότερα από 50-200 πουλιά. Κατά συνέπεια, το είδος πλέον είναι Critical Endangered παγκοσμίως, σύμφωνα με την κατάταξη του IUCN. Ταυτόχρονα παραμένει ένα πουλί για το οποίο ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά για τη βιολογία και τις οικολογικές του προτιμήσεις (τροφικές συνήθειες, αναπαραγωγική συμπεριφορά, κ.ά.).

Μέχρι την δεκαετία του 1960 αρκετές Λεπτομύτες ξεχειμώνιαζαν σε παράκτιους υγροτόπους του Μαρόκου, κυρίως στη Λιμνοθάλασσα Merja Zerga όπου μέχρι τα 1994/95 ήταν τακτική η παρουσία 1-5 πουλιών. Έκτοτε, καμία Λεπτομύτα δεν έχει καταγραφεί στο Μαρόκο, γεγονός που αποκάρδιωσε ακόμα και τους πιο αισιόδοξους ορνιθολόγους, που έμοιαζαν να χάνουν κάθε ελπίδα. Και ξαφνικά, τον χειμώνα του 1995, ένα σμήνος από 20 περίπου Λεπτομύτες, φωτογραφήθηκε στη νότια Ιταλία. Ήταν η μεγαλύτερη συγκέντρωση τέτοιων πουλιών τα τελευταία χρόνια και απέδειξε ότι, παρά τη δραματική τους κατάσταση, οι Λεπτομύτες, εξακολουθούν να επιβιώνουν, εκεί κάπου μεταξύ Σιβηρίας και Μεσογείου.

Η πρώτη καταγραφή της Λεπτομύτας στην Ελλάδα έγινε στην Κέρκυρα στα 1857. Έκτοτε, έχουν καταχωρηθεί 104 παρατηρήσεις, ένας σημαντικός αριθμός που υποδηλώνει την παγκόσμια σημασία της Ελλάδας για το είδος. Οι πιο πολλές παρατηρήσεις της Λεπτομύτας προέρχονται από το Δέλτα Έβρου, το Πόρτο Λάγος και το Δέλτα Αξιού, στην πλειοψηφία τους δε έχουν καταγραφεί την περίοδο τέλη Μάρτη- μέσα Μάη και Σεπτέμβρη-Οκτώβρη, όταν δηλαδή τα πουλιά επισκέπτονται την χώρα κατά το μακρύ αποδημητικό τους ταξίδι προς και από τη Σιβηρία.

Πρόσφατα η Royal Society for the Protection of Birds (RSPB), εταίρος της Birdlife στη Μεγάλη Βρετανία, ξεκίνησε μια νέα προσπάθεια εντοπισμού ατόμων Λεπτομύτας. Στην προσπάθεια αυτή -στην οποία συμμετέχουν και άλλοι εταίροι- δεν θα μπορούσε να λείπει η ελληνική συμμετοχή, μέσω της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας. 'Αλλωστε η παρακολούθηση του είδους από Έλληνες ορνιθολόγους έχει ξεκινήσει πολλά χρόνια πριν, με κορύφωση την υλοποίηση των προγραμμάτων δράσης διατήρησης (το 1988) και LIFE (το 1999).

Έτσι λοιπόν συστάθηκε Ομάδα Εργασίας για τη Λεπτομύτα από την Ορνιθολογική, με σκοπό την προώθηση στην Ελλάδα της διεθνούς προσπάθειας διάσωσης του πιο απειλούμενου είδους της Ευρώπης. Σε αυτό συμβάλλουμε παρέχοντας όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, ύστερα από την νέα επεξεργασία τους που έγινε με τη συνεργασία της Επιτροπής Αξιολόγησης Ορνιθολογικών Παρατηρήσεων (ΕΑΟΠ) καθώς και της Επιστημονικής Επιτροπής της Ορνιθολογικής.

Τα αποτελέσματα της εργασίας της Ομάδας που παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα αυτή, θα αποτελέσουν ένα πολύτιμο βοήθημα για τους ορνιθολόγους και τους παρατηρητές πουλιών που θα συμμετέχουν στο εθελοντικό πρόγραμμα εντοπισμού του είδους στους ελληνικούς υγροτόπους. Το πρόγραμμα θα ξεκινήσει στις αρχές της 'Ανοιξης του 2009 και θα παρακολουθείται από την Ομάδα Εργασίας. Κοντολογίς, οι βασικοί στόχοι του είναι η καλύτερη ενημέρωση των ορνιθολόγων-παρατηρητών και η -όσο το δυνατόν- μεγαλύτερη κάλυψη των υγροτόπων με έμφαση σε αυτούς που έχει παρατηρηθεί το είδος πιο συχνά.

Όσοι ενδιαφέρονται να συμμετέχουν είναι χρήσιμο να αξιοποιήσουν το σχετικό υλικό που έχει προετοιμαστεί. Το υλικό αυτό διευκολύνει τον έμπειρο παρατηρητή τόσο στο να είναι πιο σίγουρος για την παρατήρησή του (εστιάζοντας στο τι να προσέξει στην αναγνώριση του είδους), όσο και σε ποιες περιοχές και ποιες ημερομηνίες να έχει περισσότερο το νου του.

Από ότι φαίνεται η περίοδος που διανύουμε είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για τη διάσωση του είδους. Ο εντοπισμός έστω και ενός ατόμου αποτελεί τεράστιας σημασίας γεγονός. Σε περίπτωση που είστε απόλυτα σίγουροι ότι είδατε μία Λεπτομύτα, βασική σας προϋπόθεση θα πρέπει να είναι η αποφυγή της ενόχλησης της. Κατόπιν καταγράψτε τη συμπεριφορά της και εφόσον είναι εφικτό, φωτογραφίστε, βιντεοσκοπήστε ή ακόμα και ηχογραφείστε τη, κάθε πληροφορία που μπορείτε να συλλέξετε είναι εξαιρετικά χρήσιμη. Προαιρετικά ενημερώστε την Ομάδα για τους πληθυσμούς Τουρλίδας και Σιγλίγουρου που καταγράψατε, τα οπτικά μέσα που χρησιμοποιήσατε, τον βαθμό κάλυψης του υγροτόπου που επισκεφτήκατε ή ότι άλλο θεωρείτε ότι πρέπει να αναφερθεί.

Και μην ξεχνάτε, η άμεση ενημέρωση της Ομάδας Εργασίας σε ενδεχόμενη νέα καταγραφή του είδους στη χώρα μας, αποτελεί κομβικό σημείο για τη διατήρηση αυτού του τόσο σπάνιου πουλιού. Όσο γρηγορότερα γνωστοποιηθεί, ελεγχθεί και τελικά εγκριθεί (από την ΕΑΟΠ) η παρατήρηση, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες πραγματοποίησης ενός βασικού στόχου αυτής της παγκόσμιας προσπάθειας, δηλαδή η τοποθέτηση δορυφορικού πομπού ώστε να εντοπιστούν τα άγνωστα μέχρι σήμερα κρίσιμα ενδιαιτήματα του είδους.

Η Ελληνική Ομάδα Εργασίας για την Λεπτομύτα