Για να απολαύσεις τα πουλιά δε χρειάζεται τίποτα περισσότερο από το να τα δεις ή να τα ακούσεις. Εντούτοις, οι πιο πολλοί άνθρωποι συμφωνούν ότι η απόλαυση αυξάνεται με λίγη γνώση. Τί είδη είναι; Πώς ζουν στη φύση;

Η Παρατήρηση Πουλιών (Birdwatching) είναι γνωστή σε πολλά μέρη του κόσμου, ενώ εκατομμύρια άνθρωποι ασχολούνται με αυτή. Η γνωριμία με τους υπόλοιπους «συγκάτοικους» του πλανήτη απαιτεί συχνά συναρπαστικές αναζητήσεις σε νέα μέρη, όπου νέες εμπειρίες και εικόνες αποκαλύπτονται σε ένα συνδυασμό διασκέδασης και γνώσης. Τα πουλιά, όσο καμία άλλη κατηγορία οργανισμών, προσφέρονται ιδιαίτερα γι’ αυτό τον σκοπό μια και πετούν και έτσι γίνονται πιο εύκολα αντιληπτά.

Τι θα χρειαστείς

ΟΔΗΓΟΣ ΠΕΔΙΟΥ

Είναι πολύ σημαντικό όταν μαθαίνεις να αναγνωρίζεις πουλιά να αποκτήσεις ένα καλό βιβλίο-οδηγό πεδίου και να το μελετήσεις λίγο. Οι οδηγοί έχουν σχέδια και στοιχεία που βοηθούν στην αναγνώριση όλων των ειδών που ζουν σε μια γεωγραφική ενότητα. Για την Ελλάδα βέβαια μας ενδιαφέρει η περιοχή της Ευρώπης.

Παρατήρησε τις εικόνες. Μάθε τις διαφορετικές ομάδες πουλιών και τα χαρακτηριστικά τους. Aλλα σημαντικά στοιχεία που θα δεις είναι οι περιοχές της χώρας και οι εποχές του χρόνου που μπορεί να συναντήσεις ένα πουλί. Δεν θα δεις ένα Χελιδόνι ή ένα Κούκο τον Ιανουάριο ή μια Στρουθοκάμηλο στην Ελλάδα.
Ο βιότοπος επίσης βοηθάει πολύ. Ένα μικρό περιστέρι στον κήπο τον Ιανουάριο μπορεί τελικά να είναι μια δεκοχτούρα. Ένα άλλο παρόμοιο σε θερισμένο χωράφι τον Αύγουστο μπορεί να είναι Τρυγόνι.

Οπτικός εξοπλισμός

Εάν προσπαθήσουμε να δούμε κάποια είδη «δια γυμνού οφθαλμού» το μόνο που θα καταφέρουμε θα είναι να τα διώξουμε μακριά μας ή να τα ενοχλήσουμε σοβαρά. Εξάλλου, οι λεπτομέρειες του φτερώματος πολλών ειδών μπορούν να παρατηρηθούν μόνο με την «αδιάκριτη» χρήση οπτικού εξοπλισμού. Έτσι, είναι καλύτερα για όλους η παρατήρηση να γίνεται από κάποια απόσταση, με κυάλια ή τηλεσκόπιο.

Τα κυάλια είναι μαζί με τον οδηγό τα πιο απαραίτητα εφόδια ενός παρατηρητή πουλιών.
Τα πιο διαδεδομένα κυάλια για την παρατήρηση πουλιών μεγενθύνουν την εικόνα από 7 ή 8 έως 10 φορές (7x, 8x, 10x). Συνήθως προτιμούνται κυάλια με μικρότερη μεγέθυνση (7x ή 8x) όταν παρατηρούμε πουλιά μέσα στο δάσος και με μεγαλύτερη μεγέθυνση (10x-12x) όταν παρατηρούμε πουλιά σε ανοιχτά μέρη όπως οι υγρότοποι.

Τα τηλεσκόπια χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις που τα πουλιά βρίσκονται αρκετά μακριά μας, όπως στα ανοιχτά μιας λίμνης ή της θάλασσας, σε ψηλά απόκρημνα βράχια κλπ. Συνήθως προτιμούνται τηλεσκόπια που μεγενθύνουν την εικόνα από 20 έως 60 φορές, ανάλογα με τις απαιτήσεις μας.

Όποιος δεν αρκείται στην απλή παρατήρηση των πουλιών, μπορεί να προχωρήσει περισσότερο, αποτυπώνοντας σε φωτογραφίες τις μοναδικές και σπάνιες εικόνες των πουλιών και των βιοτόπων τους.

Σε αυτή την περίπτωση, χρειάζεται μια φωτογραφική μηχανή reflex εφοδιασμένη με τηλεφακό (σταθερό ή zoom) μεγαλύτερο των 200 mm καθώς και ένα τρίποδο ειδικό για φωτογράφηση στην ύπαιθρο.

Όταν δεις ένα νέο ή διαφορετικό είδος

Τι θα κάνεις όταν δεις ένα νέο είδος πουλιού; Πρώτα θα σχηματίσεις μια γενική εικόνα για το μέγεθος, το σχήμα, το χρώμα, τις φωνές και τους τρόπους συμπεριφοράς που είναι συγκεκριμένα για κάθε είδος.

Σύγκρινε το μέγεθος του πουλιού με τα μεγέθη άλλων που γνωρίζεις καλά, όπως είναι ο Σπουργίτης, το Κοτσύφι, το Περιστέρι.

Κοίταξε το σχήμα του. Φαίνεται κοντόχοντρο ή ψηλόλιγνο;

Το μήκος των ποδιών επίσης βοηθάει πολύ μια και διαφέρει σημαντικά από είδος σε είδος.

Ρίξε μια ματιά στα βασικά χρώματα αλλά και στις λεπτομέρειες των σχεδίων του φτερώματος. Μερικά είναι εντυπωσιακά, όπως το κόκκινο του Κοκκινολαίμη, οι φαρδιές λευκές λωρίδες στα φτερά του Σπίνου ή τα λευκά μάγουλα μιας Παπαδίτσας. Aλλα είναι λιγότερο έντονα, αλλά σχεδόν πάντα χαρακτηριστικά για κάθε είδος.

Πρόσεξε το ράμφος και τα πόδια. Το ράμφος μπορεί να είναι μικρό και λεπτό (όπως στα εντομοφάγα), κοντό και δυνατό (όπως στα σποροφάγα), λεπτό και μακρύ (όπως στα ψαροφάγα) ή γαμψό (όπως στα αρπακτικά) ή να έχει ενδιάμεσα χαρακτηριστικά.

Σημειωματάριο

Εάν ανατρέξεις σε έναν οδηγό πεδίου μια ώρα μετά από κάποια παρατήρηση που έχεις κάνει, θα δυσκολευτείς να θυμηθείς τις ακριβείς λεπτομέρειες. Η μνήμη σου θα σε απατήσει, όπως όλους μας.

Ο πιο ασφαλής τρόπος είναι να σημειώσεις τις λεπτομέρειες όσο γίνεται πιο γρήγορα - εάν είναι δυνατόν- όταν κοιτάς το πουλί ή αμέσως μετά. Κατόπιν θα έχεις όλη την άνεση να διαπιστώσεις τι είδος πουλιού παρατήρησες.

Τέλος, θυμήσου ότι είναι μάλλον απίθανο να βρεις κάτι πραγματικά σπάνιο. Αλλά προσοχή στα πουλιά που έχουν φύγει από κλουβιά! Συχνά εμφανίζονται σε κήπους ή ανακατεύονται στα κοπάδια άλλων πουλιών και φαίνονται πολύ παράξενα. Εάν έχεις κρατήσει σημειώσεις, ίσως να διαπιστώσεις, ακόμη και μετά από χρόνια, ότι τελικά το παράξενο είδος που σε προβλημάτιζε για καιρό δεν ήταν παρά ένας «φτερωτός δραπέτης».

Όλα αυτά σου φαίνονται δύσκολα; Δεν είναι δύσκολα, απλά είναι καλή Παρατήρηση Πουλιών!