Νέα έρευνα επιβεβαιώνει ότι τα κοινά είδη πουλιών είναι ισχυροί δείκτες των απειλών που οφείλονται στην Κλιματική Αλλαγή. Από την Ευρώπη έως τις Ηνωμένες Πολιτείες οι τάσεις μεταβολής των πληθυσμών τους συμπίπτουν με τις αναμενόμενες, με τα στοιχεία να εμφανίζουν σημαντικές αλλαγές σε είδη που είναι προσαρμοσμένα σε πιο ψυχρές συνθήκες.

Ο μικροσκοπικός Τρυποφράχτης προσπαθεί να μας στείλει το δικό του μήνυμα για την Κλιματική Αλλαγή. Φωτ.: Frank Vassen, flickr

Ίσως σας είναι γνώριμο το γρήγορο τιτίβισμα από το κάλεσμα κινδύνου του: ένα αξιοθαύμαστα δυνατό κάλεσμα για ένα τόσο μικρό πουλί. Κοινό θέαμα σε πολλούς κήπους, ο μικροσκοπικός Τρυποφράχτης που ορθώνει την μικρή, κοντόχοντρη ουρά του και πετάει από κλαδί σε κλαδί, είναι γνωστός για την ανήσυχη φύση του.

Σύμφωνα με τη νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε πριν λίγες μέρες στο περιοδικό Science, αυτό το μικροσκοπικό καφετί πουλί στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα. Ένα μήνυμα που κάνει την ανησυχία του να μοιάζει πιο κατανοητή.

Διεθνής ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου του Durham στη Μεγάλη Βρετανία, συμπεριλαμβανομένων επιστημόνων της Βρετανικής Εταιρείας για την Προστασία των Πουλιών (RSPB) και της BirdLife International, βρήκαν ότι οι πληθυσμοί των ειδών που αναμένονταν να ανταποκριθούν θετικά στην Κλιματική Αλλαγή ξεπέρασαν σημαντικά τους πληθυσμούς των ειδών που αναμένονταν να ανταποκριθούν αρνητικά, για μια περίοδο 30 χρόνων από το 1980 έως το 2010.

Η μελέτη παρουσιάζει πως οι πληθυσμοί των κοινών ειδών πουλιών στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ είναι αγγελιοφόροι της Κλιματικής Αλλαγής, αφού ανταποκρίνονται σημαντικά στις μεταβολές της θερμοκρασίας. Είδη όπως ο Τρυποφράχτης και ο Αμερικανικός Κοκκινολαίμης, τα οποία μπορεί κανείς να δει στον κήπο του ή σε τοπικά πάρκα, αποτελούν συνεπώς σημαντικούς δείκτες του οικοσυστήματός τους και του κλίματος του πλανήτη μας.

Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την RSPB και το United States Geological Survey (USGS), δημοσιεύτηκε στις 01/04/2016 στο περιοδικό Science και είναι η πρώτη πραγματική απόδειξη ότι το κλίμα έχει μια αντίστοιχη μεγάλης κλίμακας επίδραση στην αφθονία των κοινών ειδών πουλιών σε περιοχές που είναι πολύ απομακρυσμένες μεταξύ τους. Τα κοινά είδη που μοιράζονται μεταξύ τους οι διάφορες χώρες και ήπειροι, φαίνεται να μοιράζονται μαζί μας ένα κοινό μήνυμα για την Κλιματική Αλλαγή.

Ο πληθυσμός του Ευρωπαϊκού Μελισσοφάγου παρουσιάζει αύξηση πιθανώς σαν αποτέλεσμα των αλλαγών των κλιματικών συνθηκών. Έχουν παρατηρηθεί να αναπαράγονται μέχρι και στη Μεγάλη Βρετανία τις τελευταίες δεκαετίες. Φωτ.: Μ. Κωτσάκης

Η Κλιματική Αλλαγή επιδρά στα διάφορα είδη της πανίδας με διαφορετικό τρόπο: για παράδειγμα είδη προσαρμοσμένα σε θερμό κλίμα αποκρίνονται καλύτερα, σε σύγκριση με τα είδη που είναι προσαρμοσμένα σε πιο ψυχρές θερμοκρασίες. Η ερευνητική ομάδα βρήκε σημαντική διαφορά στις μέσες πληθυσμιακές τάσεις των ειδών των πουλιών, είτε ωφελούνταν είτε όχι από την Κλιματική Αλλαγή και στις δύο ηπείρους όπου διεξάχθηκε η έρευνα.

Στην Ευρώπη, είδη όπως ο Τρυποφράχτης Troglodytes troglodytes παρουσιάζουν αύξηση του πληθυσμού τους σε βόρειες περιοχές, όπου οι χειμώνες γίνονται όλο και πιο ήπιοι, αλλά έχουν μειωθεί σε μερικές νότιες χώρες, όπου τα καλοκαίρια γίνονται όλο και πιο ζεστά και ξηρά.

Στη Μεγάλη Βρετανία ο πληθυσμός του Ρεικοτσιροβάκου Sylvia undata, του οποίου η εξάπλωση περιοριζόταν στο Dorset, έχει αυξηθεί 8 φορές από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, με παράλληλη μείωση στην Ισπανία, όπως είχε προβλεφθεί λόγω της αλλαγής των καιρικών συνθηκών τις οποίες προτιμά το είδος.

Ο πληθυσμός του Αμερικανικού Κοκκινολαίμη Turdus migratorius, κοινό είδος σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ, έχει μειωθεί σε μερικές νότιες πολιτείες, όπως στο Mississippi και τη Louisiana, αλλά έχει αυξηθεί σε νότιες-κεντρικές πολιτείες, όπως η Dakota.
 

Είδη με κατανομή στην Βόρεια Ευρώπη μειώνονται πιθανώς σαν αποτέλεσμα των αλλαγών των κλιματικών συνθηκών. Η Βουνοπαπαδίτσα έχει μειωθεί στη Μεγάλη Βρετανία κατά 80% μέσα σε 20 χρόνια Φωτ.: Π. Πέτρου

Οι επικεφαλής συγγραφείς της έρευνας, Δρ. Stephen Willis και Δρ. Philip Stephens, πιστεύουν ότι τα ευρήματα έδειξαν ότι έχει υπάρξει μια μεγάλης κλίμακας, σταθερή ανταπόκριση των πληθυσμών των πουλιών στην Κλιματική Αλλαγή και στις δύο ηπείρους. Σύμφωνα με τον Δρ. Willis, η έρευνα αυτή «μας βοηθά να εντοπίσουμε πού η Κλιματική Αλλαγή επηρεάζει τους πληθυσμούς, καθώς και να κατανοήσουμε τις αιτίες που οδηγούν στις πληθυσμιακές αλλαγές των κοινών ειδών οι οποίες μπορεί επίσης να επηρεάζονται και από άλλους παράγοντες, όπως την απώλεια ενδιαιτημάτων και την εντατικοποίηση της γεωργίας».

Σύμφωνα με τον συγγραφέα της έρευνας Δρ. Stuart Butchart, Επιστημονικό Διευθυντή της BirdLife International, η μελέτη «Ενισχύει τις αποδείξεις ότι πολλά από τα πουλιά του κόσμου έχουν ήδη επηρεαστεί από την Κλιματική Αλλαγή, στην πλειονότητά τους αρνητικά. Είναι μία περαιτέρω προειδοποίηση ότι θα πρέπει επειγόντως να παρθούν μέτρα για τον περιορισμό της Κλιματικής Αλλαγής και για να βοηθήσουμε τη Φύση και τον άνθρωπο να προσαρμοστούν σε αυτήν».
 

Η BirdLife International και η National Audubon Society κυκλοφόρησαν μια έκθεση με τίτλο “The Messengers”, στη συνάντηση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή στο Παρίσι, τέλη του 2015. Η δημοσίευση του άρθρου στο περιοδικό Science εξελίσσει μερικές από τις εργασίες που παρατίθενται στην έκθεση και αποδεικνύει ότι παρόμοιες επιπτώσεις είναι αισθητές σε ολόκληρη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.

Η παρούσα έρευνα κατέστη δυνατή λόγω της αφοσίωσης χιλιάδων εθελοντών οι οποίοι παρατηρούν και καταγράφουν τους πληθυσμούς των πουλιών στις ίδιες δειγματοληπτικές επιφάνειες, χρησιμοποιώντας τις ίδιες συστηματικές μεθόδους κάθε χρόνο. Αυτή η τεράστια προσπάθεια συντονίζεται από το European Bird Census Council (EBCC) μέσα από το πρόγραμμα Pan-European Common Bird Monitoring Scheme (PECBMS) στην Ευρώπη και το USGS στις ΗΠΑ. Στην Ελλάδα, το Πρόγραμμα Παρακολούθησης των Κοινών Ειδών Πουλιών υλοποιείται από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία από το 2007 και στηρίζεται από δεκάδες εθελοντές που τους ευχαριστούμε θερμά.

Ένας από τους πολλούς τρόπους για να καταπολεμήσουμε τις συνέπειες της Κλιματικής Αλλαγής είναι η καλύτερη κατανόησή της.