Το Σαββατοκύριακο 7-8 Νοεμβρίου 2015, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία πραγματοποίησε εκδρομή στο σύμπλεγμα υγροτόπων διεθνούς σημασίας του Μεσολογγίου. Πάνω από 50 μέλη και φίλοι της Ορνιθολογικής είχαν τη χαρά να επισκεφθούν περιοχές υψηλής ορνιθολογικής αξίας και σπάνιας ομορφιάς όπως οι λιμνοθάλασσες της Κλείσοβας, του Αιτωλικού και της Θολής, το δάσος Φράξου στο Λεσίνι και τον αρχαιολογικό χώρο Οινιάδων στην Κατοχή.

Στην περιοχή των λιμνοθαλασσών Προκοπάνιστου και Θολής και συγκεκριμένα κατά μήκος του δρόμου που οδηγεί στην παραλία Λούρος Νεοχωρίου, αναπτύσσεται το δίκτυο μεταφοράς του ηλεκτρικού ρεύματος. Και από τις δύο πλευρές του οδικού δικτύου υπάρχουν εκτάσεις με ενδιαιτήματα μεγάλης ορνιθολογικής αξίας που χρησιμοποιούνται καθημερινά από χιλιάδες πουλιά, κάποια από τα οποία είναι σπάνια και απειλούμενα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι κατά την επίσκεψη της Ορνιθολογικής στο σημείο, καταγράφηκαν πάνω από 10.000 πάπιες και φαλαρίδες, πολλές εκατοντάδες ερωδιών (πέντε διαφορετικά είδη) και Φοινικόπτερων και αρκετές δεκάδες από Αργυροπελεκάνους, Χουλιαρομύτες και παρυδάτια. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι στην περιοχή δραστηριοποιούνται μεγάλοι αριθμοί αρπακτικών όπως Στικταετοί, Ψαραετοί , Καλαμόκιρκοι, Γερακίνες κ.α.

Όλοι αυτοί οι πληθυσμοί πουλιών μετακινούνται διαρκώς από τη μια περιοχή στην άλλη προς ανεύρεση τροφής ή ασφαλούς σημείου διανυκτέρευσης. Το «τείχος» το οποίο ορθώνεται από τους πυλώνες και τα καλώδια του δικτύου ηλεκτρισμού, αποτελεί θανάσιμο κίνδυνο και δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν βρεθεί νεκρά πουλιά κάτω από τα καλώδια.

Φωτογραφία: Βασίλης Γκορίτσας

Κατά την τελευταία επίσκεψη της Ορνιθολογικής εντοπίστηκαν τέσσερα διαφορετικά είδη πουλιών νεκρά κάτω από τα καλώδια (Ορτύκι, Σταχτοτσικνιάς, Αργυροπελεκάνος και Στικταετός). Η σημασία αυτών των ευρημάτων λαμβάνει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις αν ληφθεί υπόψη ότι ερευνήθηκε ένα πολύ μικρό τμήμα του δικτύου (λιγότερο από 400μ.), κατά κύριο λόγο γύρω από τις θέσεις όπου σταμάτησε η ομάδα της Ορνιθολογικής για παρατήρηση. Ειδικά, όταν πρόκειται για πουλιά σπάνια και απειλούμενα, όπως ο Στικταετός κι ο Αργυροπελεκάνος και μάλιστα εντός περιοχών χαρακτηρισμένων ως υγροτόπων διεθνούς σημασίας βάσει της Συνθήκης Ραμσάρ, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια απώλειας ούτε ενός ατόμου από τέτοιες αιτίες.

Ο Αργυροπελεκάνος είναι το σπανιότερο από τα επτά είδη πελεκάνων που υπάρχουν στον κόσμο και το δεύτερο σε μέγεθος είδος πουλιού στον πλανήτη. Το είδος προστατεύεται αυστηρά από την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία βάσει της οποίας απαγορεύεται το κυνήγι και η εν γένει ενόχλησή του, ιδιαίτερα στους τόπους αναπαραγωγής (Οδηγία για τα Πουλιά 2009/147/ΕΚ). Στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας είναι χαρακτηρισμένο ως Τρωτό. Στην περιοχή του Μεσολογγίου άρχισε να αναπαράγεται μόλις τα τελευταία χρόνια, επεκτείνοντας έτσι την γεωγραφική του κατανομή προς τον Νότο.

Ο Στικταετός είναι ένας από τους σπανιότερους αετούς της Ευρώπης και χαρακτηρισμένος ως Κινδυνεύον είδος. Φωλιάζει στη βόρεια και ανατολική Ευρώπη και τον χειμώνα μεταναστεύει νότια ως την Αφρική. Κάποια άτομα χρησιμοποιούν τους ελληνικούς υγροτόπους για να ξεχειμωνιάσουν. Ο ετήσιος διαχειμάζων πληθυσμός του είδους ανέρχεται κατά μέσο όρο σε 70-80 άτομα, το 80% εκ των οποίων είναι νεαρά και ανώριμα πουλιά. Στους υγροτόπους του Μεσολογγίου κάθε χειμώνα διαχειμάζουν 3-5 Στικταετοί. Η απώλεια επομένως ακόμα και ενός ατόμου είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον πληθυσμό που επιλέγει να διαχειμάσει στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με την Οδηγία για τα Πουλιά, η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να λάβει μέτρα διατήρησης για την εξασφάλιση της επιβίωσης προστατευόμενων ειδών, όπως ο Αργυροπελεκάνος και ο Στικταετός. Η Ορνιθολογική καλεί τις αρμόδιες αρχές να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα αποφυγής παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον, ειδικά εντός προστατευόμενων περιοχών διεθνούς σημασίας. Η διεθνής εμπειρία προτάσσει ως βέλτιστη λύση την υπογειοποίηση των καλωδίων μεταφοράς ηλεκτρισμού και όπου αυτό δεν είναι εφικτό τη μόνωσή τους.