Τα θαλασσοπούλια στις ελληνικές θάλασσες
			Γνωρίστε τον Αιγαιόγλαρο και τον Θαλασσοκόρακα
			Τα πελαγικά θαλασσοπούλια: ο Αρτέμης, ο Μύχος και ο Υδροβάτης
			Οι πολύτιμες ακατοίκητες νησίδες
			Τα θαλασσοπούλια χρειάζονται τη βοήθειά μας

 

Τα Θαλασσοπούλια στις ελληνικές θάλασσες

Θαλασσοπούλια δεν είναι μόνο οι γλάροι! Αλλά ακόμα και αυτοί δεν είναι όλοι ίδιοι μεταξύ τους.

Οι ελληνικές θάλασσες φιλοξενούν έξι είδη θαλασσοπουλιών: τον Αιγαιόγλαρο, τον Ασημόγλαρο, τον Θαλασσοκόρακα, τον Αρτέμη, τον Μύχο και τον Υδροβάτη. 

Το να ψάχνεις την τροφή σου στη θάλασσα είναι μια δύσκολη δουλειά. Όπως και οι ψαράδες όμως έτσι και τα θαλασσοπούλια έχουν δύο επιλογές: ή τη σιγουριά της γνωστής ακτής με τα μικρά όμως κοπάδια ψαριών ή τη μεγάλη ανταμοιβή με τις σπουδαίες ψαριές που ωστόσο βρίσκονται στο άγνωστο πέλαγος.

Τα θαλασσοπούλια που ψαρεύουν κοντά στην ακτή μετακινούνται πολύ λιγότερο από τα είδη που βγαίνουν στο ανοιχτό πέλαγος. Τα παράκτια είδη, όπως λέγονται, θα τα δούμε να πετάνε κατά μήκος των ακτών, να γυρίζουν στα λιμάνια, να κάθονται στα βράχια και το πολύ-πολύ μετακινούνται από νησί σε νησί. Τα θαλασσοπούλια που ανήκουν σε αυτά τα είδη διανύουν μόλις μερικές δεκάδες χιλιόμετρα ανά μέρα. Τα παράκτια θαλασσοπούλια του Αιγαίου, το Θαλασσοκόρακα, τον Αιγαιόγλαρο και τον Ασημόγλαρο δεν θα τα δούμε να τρέφονται στα ανοιχτά εκτός κι αν ακολουθούν κάποιο ψαροκάικο, εκεί δηλαδή όπου η τροφή είναι εξασφαλισμένη.

Αντίθετα, τα πελαγικά θαλασσοπούλια είναι αξεπέραστα στο πέταγμα, διανύουν τεράστιες αποστάσεις κάθε μέρα και δεν θα τα δούμε συχνά κοντά στη στεριά. Έτσι στα ανοιχτά θα δούμε τα πελαγικά είδη, δηλαδή τον Αρτέμη και το Μύχο και τον μικροσκοπικό Υδροβάτη. Όσον αφορά τις αποστάσεις που μπορεί να διανύσουν τα πελαγικά θαλασσοπούλια ενδεικτικά, ο Αρτέμης μπορεί άνετα να διανύσει 500 χιλιόμετρα σε μια διαδρομή ρουτίνας για να φέρει τροφή στη φωλιά! 

Γνωρίστε τα θαλασσοπούλια που ζουν στις ελληνικές θάλασσες:

Αιγαιόγλαρος: ο παραδοσιακός νησιώτης

Ο κατεξοχήν γλάρος του πελάγους αναγνωρίζεται από το σκουρόχρωμο κόκκινο ράμφος. Αποφεύγει τα κατοικημένα νησιά, προτιμώντας να ψαρεύει στην ανοιχτή θάλασσα και να φωλιάζει ομαδικά στις ακατοίκητες νησίδες. Οι περισσότερες αποικίες Αιγαιόγλαρου στην Ελλάδα βρίσκονται στο νότιο και το ανατολικό Αιγαίο. Οι άνθρωποι ψαρεύουν εντατικά στα παράκτια νερά και παίρνουν τα μικρά αφρόψαρα που είναι η μοναδική τροφή του. Επιπλέον, όταν επισκέπτονται τις ακατοίκητες νησίδες διώχνουν τους ενήλικους Αιγαιόγλαρους αφήνοντας αυγά και νεοσσούς εκτεθειμένα στο ζεστό ήλιο και τους θηρευτές, όπως οι Ασημόγλαροι, οι γάτες και οι αρουραίοι.       Άνοιγμα φτερών:   1,3 μ Κατανομή:   Φωλιάζει αποκλειστικά σε νησιά της Μεσογείου Ελληνικός πληθυσμός:   350 - 500 ζευγάρια

Μάθε εδώ περισσότερα για τον Αιγαιόγλαρο !

Θαλασσοκόρακας: ο επίμονος δύτης

Ο Θαλασσοκόρακας δεν ταυτίζεται με την κλασσική εικόνα των θαλασσοπουλιών. Συνήθως συναντάται σαν μια μαύρη φιγούρα που κάθεται στα βράχια της ακτής ή να κολυμπά μισοβυθισμένος στο νερό. Ψαρεύει κολυμπώντας κάτω από την επιφάνεια και γι’ αυτό μπορεί να πιαστεί και να πνιγεί σε δίχτυα ή να προσβληθεί από πετρελαιοκηλίδες. Υπάρχει παντού στις ελληνικές θάλασσες, αλλά σε μικρούς αριθμούς και είναι πιο κοινός στο κεντρικό και το βόρειο Αιγαίο.       Άνοιγμα φτερών:   1 μ. Κατανομή:   Το μεσογειακό υποείδος φωλιάζει στη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα Ελληνικός πληθυσμός:   1.000 – 1.200 ζευγάρια

Μάθε εδώ περισσότερα για τον Θαλασσοκόρακα!

Ασημόγλαρος: ο πανταχού παρών

Ο γνώριμος γλάρος πίσω από τα πλοία και πάνω από τη στεριά. Χάρη στην άφθονη τροφή που βρίσκει στους σκουπιδότοπους, έχει πολλαπλασιαστεί υπερβολικά με αποτέλεσμα να επιβαρύνει άλλα θαλασσοπούλια, αρπάζοντας αυγά και νεοσσούς ή καταλαμβάνοντας τις καλύτερες θέσεις φωλιάσματος.       Άνοιγμα φτερών:   1,5 μ. Κατανομή:   Κοινός στις ακτές της Μεσογείου, αλλά φτάνει ως την ενδοχώρα και την ανοιχτή θάλασσα Ελληνικός πληθυσμός:   Περισσότερα από 100.000 ζευγάρια

Αρτέμης: ο θαλασσοπόρος

Μοιάζει με γλάρο, αλλά συγγενεύει με τα άλμπατρος τα θαλασσοπούλια των ωκεανών του νότου και -όπως αυτά- νοιώθει άνετα στην ανοιχτή θάλασσα και διανύει καθημερινά εκατοντάδες χιλιόμετρα πετώντας ανάμεσα στα κύματα. Φωλιάζει στις ακατοίκητες νησίδες της Μεσογείου, αλλά ξεχειμωνιάζει στον νότιο Ατλαντικό.       Άνοιγμα φτερών:   1,2 μ. Κατανομή:   Φωλιάζει σε νησιά της Μεσογείου, στα Κανάρια και τις Αζόρες Ελληνικός πληθυσμός:   Περίπου 5.000 ζευγάρια

Μύχος: ο βιαστικός

Μοιάζει με σκούρο Αρτέμη, με τον οποίο συγγενεύει. Συνήθως, πετά βιαστικά σε ομάδες πολύ κοντά στα κύματα. Οι περισσότεροι Μύχοι μένουν μόνιμα στη Μεσόγειο και σπάνια πλησιάζουν τη στεριά.   Με το τέλος της αναπαραγωγικής περιόδου, χιλιάδες Μύχοι εγκαταλείπουν το Αιγαίο και πηγαίνουν στη Μαύρη θάλασσα, για να εκμεταλλευτούν εκεί τους πλούσιους ψαρότοπους. Τέλη Οκτώβρη επιστρέφουν και πάλι στο Αιγαίο.       Άνοιγμα φτερών:   0,85 μ. Κατανομή:   Φωλιάζει σε νησιά της Μεσογείου. Στις Βαλεαρίδες ζει ένα τοπικό υποείδος. Ελληνικός πληθυσμός:   Περίπου 4.000 - 7.000 ζευγάρια

Υδροβάτης: ο μυστηριώδης

Μικρός σαν χελιδόνι, είναι ένα από τα μικρότερα θαλασσοπούλια στον κόσμο. Σπάνια πλησιάζει σε πλοία, στη στεριά ή σε άλλα θαλασσοπούλια. Λόγω μικρού μεγέθους και πληθυσμού στην Ελλάδα, δύσκολα παρατηρείται και ο τρόπος ζωής και οι αποικίες του παραμένουν ένα μυστήριο.       Άνοιγμα φτερών:   0,38 μ. Κατανομή:   Το υποείδος της Μεσογείου φωλιάζει σε μικρές νησίδες, κυρίως στο κεντρικό και δυτικό τμήμα. Ελληνικός πληθυσμός:   Άγνωστος, αλλά εκτιμάται σε 30 ζευγάρια

Τα πελαγικά θαλασσοπούλια:

ο Αρτέμης, ο Μύχος και ο Υδροβάτης

---

Ο Αρτέμης  

Παρόλο που εξωτερικά μοιάζει με τους γλάρους, ο Αρτέμης δεν συγγενεύει μ’ αυτούς. Ανήκει στην ίδια τάξη με τα άλμπατρος, τα όμορφα αυτά θαλασσοπούλια των ωκεανών του νότου, κάτι που φαίνεται και στο καλοζυγισμένο και άνετο πέταγμά του. Νιώθει άνετα μόνο στην ανοιχτή θάλασσα και μπορεί να διανύσει καθημερινά εκατοντάδες χιλιόμετρα. Έχει προσαρμοστεί άριστα να ζει μακριά από τις ακτές, αφού τρέφεται, ζευγαρώνει και κοιμάται στο ανοιχτό πέλαγος!

Τον Οκτώβριο μεταναστεύει για να ξεχειμωνιάσει στο νότιο Ατλαντικό, απ’ όπου επιστρέφει το Μάρτιο.

Γεννά μόνο ένα αβγό, στο βάθος μια στοάς στα τέλη Μαΐου. Ο νεοσσός εκκολάπτεται τον Ιούλιο και ταΐζεται εντατικά μέχρι να μεγαλώσει τόσο πολύ, ώστε να ζυγίζει περισσότερο από τους γονείς του. Από εκείνη τη στιγμή μένει μόνος στη φωλιά και αρχίζει να χάνει βάρος μετατρέποντάς το σε φτέρωμα. Μια νύχτα του Οκτωβρίου αφήνει τη στοά που γεννήθηκε και φεύγει κατευθείαν στο πέλαγος. Θα ενηλικιωθεί στην ηλικία των επτά περίπου ετών, συνεπώς θα περάσουν χρόνια προτού να πατήσει στη στεριά.

Συχνά ακολουθεί τα πλοία της γραμμής ή τα ψαροκάικα ψάχνοντας τροφή. Είναι πολύ ικανός στην πτήση και κινείται με άνεση ανάμεσα στα κύματα, ακόμα και όταν η θάλασσα αγριεύει.

Ο Mύχος

Διαπλέοντας το Αιγαίο, συχνά συναντά κανείς ομάδες κομψών πουλιών που γλιστρούν πάνω στα κύματα αποκαλύπτοντας με ταχύτατη εναλλαγή το σκούρο της ράχης και το λευκό της κοιλιάς. O Μύχος είναι αγελαίο θαλασσοπούλι που μπορεί να απαντηθεί σε κοπάδια που αριθμούν μερικές χιλιάδες άτομα (πιο μεγάλα και πυκνά από του Αρτέμη). Λίγες, ωστόσο, είναι οι γνωστές θέσεις φωλιάσματος, επειδή φωλιάζει νωρίς την άνοιξη.

Τρέφεται στο ανοιχτό πέλαγος και μπορεί να περιπλανηθεί πολύ ακολουθώντας μεγάλα κοπάδια ψαριών. Αντίθετα από τον Αρτέμη, παραμένει στη Μεσόγειο όλο το χρόνο. Ωστόσο, μετά το τέλος της αναπαραγωγικής περιόδου πολλοί Μύχοι επισκέπτονται τη Μαύρη Θάλασσα για να εκμεταλλευτούν τους εκεί πλούσιους ψαρότοπους.

Ο Υδροβάτης

Το μικρότερο θαλασσοπούλι στον κόσμο είναι ο Υδροβάτης, σε μέγεθος χελιδονιού. Μέχρι σήμερα παραμένει ένα από τα πιο μυστηριώδη πουλιά του Αιγαίου, καθώς έχει βρεθεί μόνο μια αποικία, ανοιχτά της Εύβοιας. Υπάρχουν ωστόσο αρκετές παρατηρήσεις που υποδηλώνουν ότι πρέπει να υπάρχουν κι άλλες θέσεις φωλιάσματος στις νότιες Κυκλάδες, στα Δωδεκάνησα, στο Καρπάθιο και στην περιοχή των Κυθήρων. Είναι όμως εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν.

Ο Υδροβάτης σπάνια πλησιάζει τη στεριά και τα πλοία, ούτε πηγαίνει κοντά σε άλλα θαλασσοπούλια. Είναι πάντα μοναχικός στο ανοιχτό πέλαγος και σε συνδυασμό με το μικρό του μέγεθος και τη χαμηλή, στην επιφάνεια της θάλασσας, πτήση, τον βλέπουμε πολύ δύσκολα. Ο λόγος που μένει ανοιχτά είναι ότι εκεί δεν τον φτάνουν οι Ασημόγλαροι και τα γεράκια. Φωλιάζει μόνο σε μέρη που είναι ασφαλής από αρουραίους, δηλαδή πολύ μικρές νησίδες ή σε απρόσιτες σπηλιές. Από άλλες περιοχές στη Μεσόγειο γνωρίζουμε ότι γεννά το μοναδικό του αυγό το Μάιο και τα μικρά πετάνε το φθινόπωρο. Τρέφεται με γόνο ψαριών και πλαγκτόν, που τα βρίσκει χρησιμοποιώντας και την όσφρηση. 

Οι πολύτιμες ακατοίκητες νησίδες

Τι το ιδιαίτερο έχουν οι νησίδες, αυτά τα άγονα μέρη που εμφανίστηκαν με τον κατακλυσμό πού δημιούργησε τη Μεσόγειο πριν τρία με τέσσερα εκατομμύρια χρόνια; Για τα στεριανά ζώα δεν είναι ελκυστικές αφού διαθέτουν ελάχιστη τροφή και νερό. Για τα θαλασσοπούλια όμως που τρέφονται με ψάρια η νησίδα όχι μόνο επαρκεί, αλλά είναι και ιδανικό καταφύγιο προφυλαγμένο από κάθε είδους εισβολέα. Έτσι μικρές νησίδες ιδιαίτερα αν βρίσκονται κοντά σε καλούς ψαρότοπους μπορούν να φιλοξενούν εκατοντάδες ή και χιλιάδες θαλασσοπούλια.

Για τα θαλασσοπούλια η ασφάλεια της απομονωμένης νησίδας είναι βασική ανάγκη. Αν βρεθούμε σε μια αποικία Αιγαιόγλαρων και δούμε τις φωλιές που φτιάχνουν πάνω στο χώμα σαν ανοιχτά πιάτα με αυγά θα καταλάβουμε ότι αρκούν είκοσι λεπτά σε έναν και μόνο σκύλο για να καταστρέψει όλη την αποικία. Αν παρακολουθήσουμε τη νύχτα μια αποικία Μύχων και τους δούμε πως σέρνονται για να φτάσουν στις εισόδους των φωλιών τους κάτω από τους θάμνους ή τα βράχια θα καταλάβουμε ότι αρκεί μια γάτα ή ένα κουνάβι για να σκοτώσουν σε ένα βράδυ δεκάδες πουλιά. Θα καταλάβουμε πως αυτά τα πουλιά ουσιαστικά μπορούν να φωλιάσουν μόνο σε ακατοίκητες νησίδες.

Η ασφάλεια των νησίδων είναι τόσο ελκυστική, ώστε προσελκύουν ακόμη και στεριανά πουλιά που φωλιάζουν εκεί έστω κι αν πηγαινοέρχονται καθημερινά στα μεγάλα νησιά για να τραφούν. Αρπακτικά, αγριοπερίστερα, πετροχελίδονα, κοράκια είναι οι συχνότεροι χρήστες των νησίδων. Βέβαια αυτό συμβαίνει μόνο σε νησίδες που βρίσκονται κοντά σε μεγάλα νησιά ή στην ηπειρωτική ακτή και όχι σε απομονωμένες νησίδες μεσοπέλαγα.

Η σημαντικότητα των νησίδων έχει αναγνωριστεί σε διεθνές επίπεδο. Έτσι πολλές νησίδες αναδείχθηκαν σε προστατευόμενες περιοχές της φύσης σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τη Διατήρηση Οικοτόπων και περιλαμβάνονται στο Ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών ΦΥΣΗ -NATURA- 2000. Συγχρόνως, αποτελούν μία ζώνη στρατηγικής σημασίας για την οικονομική και τουριστική ανάπτυξη του Αιγαίου και του Ιονίου, με αποτέλεσμα συχνά να απειλούνται. Έτσι, οι ακτές αυτές, όπως και όλη η παράκτια ζώνη, είναι εξαιρετικά ευάλωτες στις ανθρώπινες επεμβάσεις, γι’ αυτό και χρειάζεται σωστός σχεδιασμός σε ότι αφορά στην ανάπτυξή τους. 

Αρχιπελάγη μοναδικά... αλλά και απειλούμενα

Το αρχιπέλαγος, αυτή η σπαρμένη με νησιά και νησίδες θάλασσα, είναι ιδανικό για τα θαλασσοπούλια, που βρίσκουν τροφή στη θάλασσα και ασφάλεια για τα μικρά τους στις ακατοίκητες νησίδες.

Ο συνδυασμός ρηχών και βαθιών νερών, πολυάριθμων ομαλών και απόκρημνων νησίδων, κάνει μοναδικό το αρχιπέλαγος του Αιγαίου και του Ιονίου. Εδώ φωλιάζουν Αιγαιόγλαροι, Θαλασσοκόρακες, χιλιάδες θαλασσοπούλια, αλλά και 8 στους 10 Μαυροπετρίτες όλου του κόσμου.

Δυστυχώς, το αρχιπέλαγος συχνά απειλείται από κάποιες ανθρώπινες δραστηριότητες. Αρουραίοι που δραπετεύουν από σκάφη στις νησίδες, θηρεύουν τα αυγά και τους νεοσσούς που δεν μπορούν ακόμα να πετάξουν. Η εντατική αλιεία λιγοστεύει τα μικρά ψάρια κοντά στις ακτές, αυτά ακριβώς που έχουν ανάγκη τα θαλασσοπούλια για να θρέψουν τα μικρά τους. Πετρέλαιο, πλαστικά σκουπίδια και εγκαταλελειμμένα δίχτυα είναι θανατηφόρα για πολλά ψάρια, αλλά και για τα θαλασσοπούλια που βουτούν για να τα πιάσουν. Πολλά θαλασσοπούλια αιχμαλωτίζονται και πνίγονται σε δίχτυα ή στα αγκίστρια των παραγαδιών.

Τα θαλασσοπούλια χρειάζονται τη βοήθειά μας!

Κάποτε τα πουλιά φώλιαζαν με ασφάλεια στις νησίδες. Οι μόνοι ανθρώπινοι επισκέπτες εκεί ήταν περιστασιακοί ψαράδες ή ναυτικοί. Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί εύκολα και στην πιο απομακρυσμένη νησίδα πάνω σε ένα από τα αμέτρητα σκάφη αναψυχής που υπάρχουν. Γι αυτό το λόγο οφείλουμε να γνωρίζουμε και να προλαβαίνουμε τις ζημιές.

 Υπάρχουν πολλοί τρόποι να απολαύσει κανείς τις νησίδες χωρίς να βλάπτεται η άγρια ζωή που ζει σ’ αυτές. Η αποφυγή της ενόχλησης και η συμβολή στη διατήρηση αυτών των νησίδων είναι ευθύνη όλων μας!

 

 

 Έτσι, καλό είναι πάντα να θυμόμαστε:

	Τα πουλιά φωλιάζουν στις ακατοίκητες νησίδες από τον Απρίλιο ως τον Οκτώβριο. Εάν λοιπόν προσεγγίζοντας μία νησίδα αυτή την περίοδο, δείτε πουλιά να σηκώνονται στον αέρα, δεν πρέπει να αποβιβαστείτε. Εάν αφού αποβιβαστείτε, διαπιστώσετε ότι φωλιάζουν πουλιά, θα πρέπει να απομακρυνθείτε το συντομότερο Μην ανάβετε φωτιές και μη διατηρείτε δυνατό φωτισμό κοντά σε νησίδες τη νύχτα, καθώς υπάρχει περίπτωση να αποπροσανατολιστούν θαλασσοπούλια που φωλιάζουν σε στοές τις οποίες επισκέπτονται μόνο τη νύχτα, όπως ο Αρτέμης. Η φωτιά επίσης μπορεί να καταστρέψει σημαντικούς τύπους βλάστησης και είδη φυτών ποτέ σκύλοι και γάτες πάνω σε ακατοίκητες νησίδες ακόμη και εάν τα ελέγχετε τα ποντίκια είναι συχνοί λαθρεπιβάτες σε πολλά σκάφη, από τα οποία αποβιβάζονται τη νύχτα. Για αυτό καλό είναι να μην διανυκτερεύετε στις νησίδες μην απομακρύνετε και μην εισάγετε κανένα ζώο ή φυτό στις νησίδες.

Ακολουθήστε αυτές τις συμβουλές και συμβάλετε και εσείς στην προστασία αυτών των μοναδικών περιοχών του Αιγαίου και του Ιονίου. Οι Αιγαιόγλαροι, οι Θαλασσοκόρακες και τα υπόλοιπα θαλασσοπούλια των ελληνικών θαλασσών θα σας ευγνωμονούν!