Την επικαιροποίηση του Κόκκινου Καταλόγου για το 2009 ανακοίνωσε η IUCN^[1] (Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης) αποκαλύπτοντας ότι 192 είδη πουλιών θεωρούνται σήμερα Κρισίμως Κινδυνεύοντα, δύο (2) παραπάνω είδη από το 2008, 1227 είδη (12%) έχουν χαρακτηριστεί ως Παγκοσμίως Απειλούμενα, ενώ έχει αυξηθεί ο αριθμός των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση.

Ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα της σημερινής εποχής είναι η ταχύτατη εξαφάνιση ειδών της άγριας ζωής που γίνεται πλέον με πρωτοφανείς ρυθμούς, παρά τα προγράμματα και δράσεις προστασίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο αυξανόμενος αριθμός Κρισίμως Κινδυνευόντων πουλιών οφείλεται συνήθως στον ανθρώπινο παράγοντα. Η μείωση και η υποβάθμιση των βιοτόπων όπου τα πουλιά φωλιάζουν και βρίσκουν τροφή και καταφύγιο στη στεριά και στη θάλασσα, η ανθρώπινη όχληση, η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων και η λαθροθηρία είναι οι κυριότερες απειλές που αντιμετωπίζουν οι πληθυσμοί σπάνιων ειδών.

Παράλληλα όμως, τα προγράμματα διατήρησης αποδίδουν και υπάρχουν μερικά εξαιρετικά παραδείγματα επιτυχιών στον Κόκκινο Κατάλογο. Σήμερα, υλοποιούνται προγράμματα προστασίας για 32 είδη Κρισίμως Κινδυνεύοντων πουλιών, διαμέσου του Διεθνές Πρoγράμματος Πρόληψης Εξαφάνισης Πουλιών της Birdlife International.

Στην Ελλάδα, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία σε συνεργασία με την Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία υλοποιεί πρόγραμμα Επικαιροποίησης του Κόκκινου Καταλόγου των Απειλούμενων Πουλιών της Ελλάδας. Ακολουθώντας συγκεκριμένη μεθοδολογία, σχηματίσθηκε ο ελληνικός Κόκκινος Κατάλογος που περιλαμβάνει 62 Απειλούμενα είδη πουλιών και 16 Σχεδόν Απειλούμενα.

Δυστυχώς, βάσει των στοιχείων της επικαιροποίησης αυτής, που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, προκύπτει ότι για ορισμένα είδη πουλιών, το καθεστώς διατήρησής τους έχει χειροτερεύσει, με αποτέλεσμα 15 είδη να κατατάσσονται πλέον σε υψηλότερη κατηγορία κινδύνου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Ασπροπάρης (Neophron percnopterus) του οποίου ο πληθυσμός στην Ελλάδα παρουσιάζει ραγδαία μείωση.

Παράλληλα όμως, υπάρχουν και περιπτώσεις ειδών που, σε σχέση με την πρώτη έκδοση του Ελληνικού Κόκκινου Καταλόγου το 1992, έχουν αντίστροφη πορεία. Μετά την εφαρμογή συγκεκριμένων δράσεων για την προστασία τους, το καθεστώς διατήρησης ειδών, όπως τα δύο είδη πελεκάνων (Pelecanus crispus και Pelecanus onocrotalus) και η Λαγγόνα (Phalacrocorax pygmeus), έχει βελτιωθεί.

«Το μήνυμα που μας δίνει ο Κόκκινος Κατάλογος της IUCN είναι ότι μπορούμε να αντιστρέψουμε τη κατάσταση για πολλά Κινδυνεύοντα είδη. Απλά πρέπει να υπάρχει η πολιτική βούληση και το ενδιαφέρον όλων μας για να στηρίξει δράσεις και πρωτοβουλίες διατήρησης και προστασίας της φύσης» λέει ο Τάσος Δημαλέξης, Επιστημονικός Διευθυντής της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας.

Σημειώσεις:

1. Η Birdlife International είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια οργάνωση που ασχολείται με την προστασία των πουλιών και των βιοτόπων τους. Στόχοι της Birdlife International είναι η προστασία όλων των ειδών πουλιών και του φυσικού περιβάλλοντος του πλανήτη, καθώς και η διατήρηση της βιοποικιλότητας και η αειφόρος χρήση των φυσικών πόρων από τον άνθρωπο.
2. Η BirdLife International είναι η υπεύθυνη αρχή για τον Κόκκινο Κατάλογο των πουλιών στον Κόκκινο Κατάλογο της IUCN. Οι κατηγορίες περιλαμβάνουν:
   • Κρισίμως Κινδυνεύον είδος (αντιμετωπίζει εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης από το φυσικό του περιβάλλον),
   • Κινδυνεύον είδος (αντιμετωπίζει πολύ υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης από το φυσικό του περιβάλλον),
   • Τρωτό είδος (αντιμετωπίζει υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης από το φυσικό του περιβάλλον),
   • Σχεδόν Απειλούμενο είδος (σχεδόν κατατάσσεται ως Τρωτό) και
   • Μειωμένου Ενδιαφέροντος είδος (είδος που δεν κατατάσσεται στις άλλες κατηγορίες, περιλαμβάνονται είδη πολυάριθμα η/και με ευρεία εξάπλωση).

Τα είδη κατατάσσονται σε κατηγορίες χρησιμοποιώντας ποσοτικά κριτήρια σχετικά με το μέγεθος του πληθυσμού, την τάση του πληθυσμού, το μέγεθος της εξάπλωσης και άλλες παραμέτρους.

Γραφείο Τύπου και Επικοινωνίας

[1] Ο Κόκκινος Κατάλογος είναι το διεθνές πρότυπο για τη μέτρηση απώλειας ειδών της International Union for the Conservation of Nature