Ο ΑΡΧΕΛΩΝ-Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας ιδρύθηκε, ως μη κερδοσκοπικό σωματείο, το 1983 με σκοπό τη μελέτη και προστασία των θαλάσσιων χελωνών και των βιοτόπων τους καθώς και την ευαισθητοποίηση των πολιτών.

Από το 1985 ξεκινά στη Λακωνία συστηματικό πρόγραμμα καταγραφής και προστασίας της αναπαραγωγικής δραστηριότητας των θαλάσσιων χελωνών με την εγκατάσταση του πρώτου εποχιακού σταθμού πεδίου στην παραλία του Λεήμονα Σκάλας.

Όμως, πέρα από την άμεση δράση στο πεδίο και τα σημαντικά αποτελέσματά της, η προσπάθεια αυτή θα έμενε ανολοκλήρωτη αν δεν κατάφερνε να γίνει γνωστή, να ευαισθητοποιήσει και να ενεργοποιήσει τον κόσμο. Έτσι, ένας από τους βασικούς στόχους του Συλλόγου γίνεται η ενημέρωση των πολιτών και ιδιαίτερα των παιδιών.

Το πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Αγωγής

Ο ΑΡΧΕΛΩΝ υπήρξε πρωτοστάτης στην ανάπτυξη ειδικών προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Αγωγής στην Ελλάδα. Δύο μόλις χρόνια από την ίδρυσή του, το 1985, ξεκινά τις πρώτες ενημερωτικές παρουσιάσεις σε σχολεία της Ζακύνθου και επεκτείνει τη δράση αυτή σε όλη την Ελλάδα. Στόχος του είναι να ενημερώσει τους μαθητές όλων των ηλικιών σχετικά με τη θαλάσσια χελώνα, ένα είδος που απειλείται άμεσα με εξαφάνιση, εξαιτίας της ανθρώπινης άγνοιας, αμέλειας και αδιαφορίας. Παρόλο που το θέμα αυτό φαίνεται εκ πρώτης όψεως πολύ ειδικό, αποτελεί ωστόσο ερέθισμα για να θιγούν ζητήματα γενικότερου περιβαλλοντικού προβληματισμού.

Το 1990, δημιουργεί τη "Βαλίτσα της Χελώνας", το πρώτο φορητό εκπαιδευτικό πρόγραμμα που δανείζονται σχολεία από όλη τη χώρα. Το 1992, μετά από τριετή έρευνα στις ελληνικές ακτές, δημιουργεί τη "Ζωή στις Ακτές". Παράλληλα εκδίδει ενημερωτικό υλικό ειδικά για παιδιά (βιβλία, παιχνίδια, αφίσες κλπ).

Το 1994, με την ίδρυση του Κέντρου Διάσωσης Θαλάσσιων Χελωνών στη Γλυφάδα, οργανώνεται ένας μόνιμος σταθμός ενημέρωσης του κοινού. Εκεί οι μαθητές παρακολουθούν ενημερωτικές παρουσιάσεις και ξεναγούνται σε φωτογραφική έκθεση αφιερωμένη στις ακτές και τη χελώνα. Εφόσον η κατάσταση των τραυματισμένων χελωνών το επιτρέπει, επισκέπτονται τις δεξαμενές περίθαλψης.

Τα τελευταία 6 χρόνια, ο ΑΡΧΕΛΩΝ οργανώνει τετραήμερα περιβαλλοντικής και πολιτιστικής δράσης που απευθύνονται σε μαθητές από τις περιοχές ωοτοκίας της Καρέττα. Το 1997, συμμετέχουν για πρώτη φορά μαθητές από τη Λακωνία, από το δημοτικό σχολείο Νεάπολης Βοιών, και εντυπωσιάζουν με τη παρουσίαση ενός μικρού θεατρικού δρώμενου που έγραψαν μόνοι τους.

Δράσεις Περιβαλλοντικής Αγωγής στη Λακωνία

Για την ενημέρωση των μαθητών αλλά και των εκπαιδευτικών, οργανώνονται παρουσιάσεις με διαφάνειες σε σχολεία του νομού Λακωνίας (κατόπιν σχετικής εγκυκλίου του Υπουργείου Παιδείας). Σε συνεργασία με το πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Αγωγής του Συλλόγου διαμορφώθηκαν ειδικά κείμενα για τις διαφορετικές ηλικιακές ομάδες μαθητών και εκπαιδεύτηκαν μέλη του προγράμματος για την διεξαγωγή των παρουσιάσεων.

Σκοπός δεν είναι η απλή πληροφόρηση των μαθητών, αλλά η γενικότερη ευαισθητοποίησή τους στα περιβαλλοντικά θέματα. Πέρα από την ενημέρωση για τους κινδύνους που απειλούν τη θαλάσσια χελώνα και τους βιοτόπους της, ειδική αναφορά γίνεται στη σημαντικότητα της περιοχής των εκβολών του Ευρώτα. Ας σημειωθεί ότι οι εκβολές του Ευρώτα περιλαμβάνονται στον ευρωπαϊκό κατάλογο περιοχών υπό προστασία "ΦΥΣΗ 2000". Στην περιοχή βρίσκεται σε εξέλιξη κοινοτικό πρόγραμμα LIFE, το οποίο διεξάγει ο ΑΡΧΕΛΩΝ σε συνεργασία με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και με την υποστήριξη του Υ.Πε.Χω.Δ.Ε.

Κατά το 1999, ο ΑΡΧΕΛΩΝ, απευθύνθηκε συνολικά σε 1084 παιδιά με τη βοήθεια των διαφορετικών μέσων προσέγγισης του προγράμματος ενημέρωσης στη Λακωνία.

Παρουσιάσεις στα σχολεία

Η ενημέρωση των μαθητών στη Λακωνία, ξεκινά το 1989 με 50 ενημερωτικές παρουσιάσεις σε σχολεία του νομού. Το 1998, μετά από εντατική προσέγγιση των σχολείων στις παραλίες ωοτοκίας του Λακωνικού Κόλπου και παρουσιάσεις σε 600 μαθητές, οργανώνεται η πρώτη μαθητική ομάδα υποστήριξης του Συλλόγου, στο Λύκειο του Βλαχιώτη.

Από τον Ιανουάριο 1999 μέχρι το Δεκέμβριο 1999 πραγματοποιήθηκαν συνολικά 24 παρουσιάσεις, σε 779 παιδιά (9 παρουσιάσεις στα Γυμνάσια Γυθείου και Γλυκόβρυσης σε 303 παιδιά, 3 παρουσιάσεις στο Λύκειο Γυθείου σε 75 παιδιά και 12 παρουσιάσεις σε Δημοτικά του Γυθείου σε 401 παιδιά).

Ειδικές εκδηλώσεις για παιδιά της περιοχής

Πέρα από τις οργανωμένες παρουσιάσεις σε σχολεία κατά τη διάρκεια της σχολικής περιόδου, διοργανώνονται και ειδικές εκδηλώσεις για παιδιά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Οι εκδηλώσεις αυτές περιλαμβάνουν παιχνίδια με πηλό και κερομπογιές ενώ παράλληλα εκθέτονται τα έργα των παιδιών. Συνδυάζονται με μικρή φορητή φωτοέκθεση, ώστε τα παιδιά της περιοχής να εξοικειωθούν με αυτό το σπάνιο είδος που ζει τόσο κοντά τους.

Κατά το 1999 συνολικά 164 παιδιά από το Γύθειο, τη Σκάλα και το Βλαχιώτη συμμετείχαν σε τέτοιες εκδηλώσεις.

Ειδικές παρουσιάσεις για τους μικρούς επισκέπτες στη Λακωνία

Τέλος, ειδικές παρουσιάσεις γίνονται σε οργανωμένες ομάδες παιδιών που επισκέπτονται τη Λακωνία από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Οι παρουσιάσεις αυτές περιλαμβάνουν παρουσιάσεις διαφανειών, ξενάγηση στην περιοχή του Ευρώτα, καθαρισμούς παραλίας, κατασκευές προστασίας των φωλιών της θαλάσσιας χελώνας κ.ά.

Στη διάρκεια του καλοκαιριού του 1999, ενημερώθηκαν με αυτόν τον τρόπο 141 παιδιά.

Περιβαλλοντικός Επιστημονικός Σταθμός Ευρώτα

Ο ΑΡΧΕΛΩΝ σε συνεργασία με το Δήμο Σκάλας και στα πλαίσια κοινοτικού προγράμματος LIFE, προχώρησε στην κατασκευή του Περιβαλλοντικού Επιστημονικού Σταθμού Ευρώτα. Μετά την παραχώρηση του παλιού δημοτικού σχολείου Αγ. Ταξιαρχών από το Δήμο Σκάλας, ολοκληρώθηκαν οι απαιτούμενες εργασίες επισκευής και διαμόρφωσης μέσα στο 1999. Σημαντική βοήθεια προσέφερε ο Δήμος Σκάλας που με τη συνδρομή της τεχνικής του υπηρεσίας πραγματοποίησε τον καθαρισμό και τη βασική διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, συνολικού εμβαδού περίπου 1,5 στρέμματος. Αξιοσημείωτη ήταν η στάση των κατοίκων της κοινότητας Αγίων Ταξιαρχών που από την πρώτη στιγμή αγκάλιασαν την προσπάθεια αξιοποίησης του παλιού δημοτικού σχολείου τους.

Ο εκθεσιακός χώρος του Σταθμού περιλαμβάνει εκθεματικές επιφάνειες με δέκα θεματικές ενότητες, τρισδιάστατο χάρτη της περιοχής και τρισδιάστατο γιγαντοέκθεμα με τα σημαντικότερα είδη και τους βιοτόπους τους. Επίσης έγινε διαμόρφωση του χώρου ώστε να είναι δυνατή η προβολή σειράς διαφανειών. Τέλος, στο προαύλιο κατασκευάστηκε χώρος υποδοχής των επισκεπτών και στην είσοδο του κτιρίου διαμορφώθηκε εκθετήριο του ενημερωτικού υλικού του προγράμματος.

Έγκαιρα το Υπουργείο Παιδείας εξέδωσε σχετική εγκύκλιο προς τις Περιβαλλοντικές Διευθύνσεις Α'βάθμιας και Β'βάθμιας Εκπαίδευσης όλης της χώρας, ώστε να ενημερωθούν τα σχολεία για την δυνατότητα επίσκεψης στον Περιβαλλοντικό Επιστημονικό Σταθμό Ευρώτα. Παρόλες τις καταστροφικές πλημμύρες της 7ης Νοεμβρίου που ανέστειλαν τη λειτουργία του, ο Σταθμός άρχισε να λειτουργεί το Φεβρουάριο του 2000. Μέσα στο τρέχον σχολικό έτος έγιναν ή προγραμματίζονται να γίνουν επισκέψεις 13 σχολείων από όλη τη χώρα.

Η δημιουργία του Σταθμού δίνει την ευκαιρία στον επισκέπτη να γνωρίσει τη σημαντικότητα του Ευρώτα. Ενός ποταμού που αποτελεί όχι μόνο σημαντικό μέρος της ιστορικής κληρονομιάς, αλλά και ζωντανό κομμάτι της πλούσιας φυσικής κληρονομιάς της Λακωνίας.

Το πολυτιμότερο εργαλείο που διαθέτουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις είναι η ενημέρωση. Απώτερος σκοπός της Περιβαλλοντικής Αγωγής δεν είναι η απλή μετάδοση γνώσεων, είναι ο προβληματισμός και η κριτική σκέψη: να αναλάβει ο καθένας μας το μερίδιο ευθύνης που φέρει για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο πλανήτης...

Με τη θαλάσσια χελώνα, σύμβολο της ζωής που απειλείται με εξαφάνιση...