Ορόσημο στην κατανόηση των κινδύνων που εγκυμονεί η κλιματική αλλαγή όχι μόνο για την ορνιθοπανίδα, αλλά και για το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον της Ευρώπης, αποτελεί η έκδοση «Άτλας για τα Αναπαραγόμενα Πουλιά της Ευρώπης και Κλιματική Αλλαγή» (Royal Society for the Protection of Birds, 15.01.08), η οποία παρουσιάστηκε σε Συνέντευξη Τύπου της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας. Η επιστημονική αυτή έρευνα είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς τα πουλιά είναι από τους πιο χαρακτηριστικούς περιβαλλοντικούς δείκτες και μπορούν να μας δείξουν το μέγεθος της επικείμενης κλιματικής αλλαγής.

Ο Άτλας είναι έρευνα θεμελιωμένη σε στοιχεία που έχουν συλλεχθεί από τα πανεπιστήμιαDurham και Cambridge της Μεγάλης Βρετανίας, την παγκόσμια ομοσπονδία BirdLife International, καθώς και Βρετανικά και Ευρωπαϊκά Ινστιτούτα. Επισημαίνει ότι η κλιματική αλλαγή δεν απειλεί μόνο εμάς και τις υποδομές μας, αλλά και την άγρια ζωή. Όπως δηλώνει οΞενοφών Κάππας, διευθυντής της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, «ας μην ξεχνάμε ότιείμαστε όλοι κρίκοι σε μια ευρύτερη αλυσίδα που λέγεται περιβάλλον. Κάθε κρίκος που χάνεταισημαίνει ανεξέλεγκτες επιπτώσεις για τους υπόλοιπους.» Ο Άτλας προβλέπει ότι, κατά μέσοόρο, κάθε ευρωπαϊκό είδος θα μετατοπιστεί κατά 550 χλμ. βορειοανατολικά, έως τα τέλη τουαιώνα μας. Αυτό σημαίνει ότι, αν για ένα είδος το κέντρο της εξάπλωσης είναι σήμερα τοακρωτήριο Ταίναρο στο νότιο άκρο της Πελοποννήσου, το κέντρο αυτό θα έχει μετατοπιστείέξω από τα βόρεια σύνορα της χώρας μας, έως τα τέλη του αιώνα. Η μετακίνηση αυτή θαδώσει τη χαριστική βολή σε πολλά απειλούμενα είδη. Κάποια, μη μπορώντας ναπροσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, θα εξαφανιστούν, ενώ άλλα που θα κατορθώσουν ναεπιβιώσουν θα αντιμετωπίσουν μεγάλες δυσκολίες στην ανεύρεση τροφής, καθώς και νέων,κατάλληλων βιοτόπων.

Πολλά είναι τα είδη που σύμφωνα με τους συγγραφείς φαίνεται ότι θα επηρεαστούν αρνητικάαπό τις κλιματικές αλλαγές. Περισσότερο απειλούνται οι ακόλουθες κατηγορίες:

• Είδη που εξαπλώνονται αποκλειστικά ή σχεδόν αποκλειστικά στην Ευρώπη (ενδημικά είδη). Τέτοια περίπτωση είναι ο μαυροπετρίτης, με 85% του παγκόσμιου πληθυσμού του να αναπαράγεται στην Ελλάδα.
• Είδη με πολύ μικρή σημερινή εξάπλωση. Για τη χώρα μας, η πετροπέρδικα είναι μια τέτοια περίπτωση.
• Είδη που σήμερα ζουν στη Βόρεια Ευρώπη και δεν έχουν περιθώριο μετακίνησης βορειότερα.
• Είδη με πολύ μικρή επικάλυψη μεταξύ της παρούσας και της μελλοντικής κατανομής τους.Για τη χώρα μας, χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα δασικά είδη, όπως ο δρυομυγοχάφτηςή ο βαλκανικός δρυοκολάπτης.

Ο Άτλας δεν παρουσιάζει μόνο τους χάρτες με την πιθανή εξάπλωση των πουλιών τηςΕυρώπης, αλλά προτείνει τρόπους για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Έτσι, εκτός από τηδραστηριοποίηση για την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που είναι ογενικότερος στόχος, θα πρέπει άμεσα να προγραμματιστεί σειρά άλλων μέτρων για ναπεριοριστούν οι επιπτώσεις στα πουλιά και στην άγρια ζωή. Είναι ανάγκη σήμερα να δοθείμεγαλύτερη έμφαση στα μέτρα διατήρησης των πουλιών και της βιοποικιλότητας, ώστε να περιοριστούν οι υπόλοιπες, πλην της κλιματικής αλλαγής, απειλές για την επιβίωσή τους. Όπωςέχει ήδη αποδειχθεί, οι προστατευόμενες περιοχές με κεντρικό άξονα στην Ευρώπη το Δίκτυο περιοχών «Natura 2000», μπορούν να παίξουν αυτό το ρόλο, καθώς, αποδεδειγμένα, παρουσιάζεται βελτίωση των ειδών, τουλάχιστον στις περιοχές όπου υπάρχει σωστή διαχείριση.Παράλληλα βέβαια, θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για κατάλληλες περιοχές που δενεντάσσονται στο δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών, αλλά που στο μέλλον θα εξυπηρετήσουντην μετακίνηση αυτών των πληθυσμών.

Για όλα αυτά, απαιτείται ένα ευρύτερο σχέδιο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και της βιοποικιλότητας τόσο σαν αντικείμενο που χρήζει προστασίας, όσο και σαν μέρος της λύσης. Το πραγματικό μέγεθος των συνεπειών της υπερθέρμανσης, θα εξαρτηθεί από την αμεσότητα τωναποφάσεων και την αποτελεσματικότητα των μέτρων που θα ληφθούν από διεθνείςοργανισμούς, κυβερνήσεις, εταιρείες, αλλά και όλους εμάς.

Γραφείο Επικοινωνίας