Το Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών, στο πλαίσιο κατασκευής «αντιπλημμυρικού έργου» στο ρέμα Ερασίνου, στην Ανατολική Αττική, έχει προχωρήσει σε αποψίλωση και εκσκαφή δεκάδων στρεμμάτων υγροτοπικών εκτάσεων στην περιοχή.

Χωρίς να υπάρχει νόμιμη οριοθέτηση του ρέματος Ερασίνου με Προεδρικό Διάταγμα, όπως ορίζει ο ν.4258/2014 και σχετική απόφαση του ΣτΕ (Α5/2020), το Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών:

α) προχώρησε σε απαλλοτριώσεις παραρεμάτιων εκτάσεων έχοντας καταβάλει αποζημιώσεις εκατομμυρίων ευρώ,

β) προκήρυξε το έργο και στις 9/11/2020 υπέγραψε σύμβαση για την εκτέλεσή του με την εταιρία Ελληνική Υδροκατασκευή ΑΕ,

γ) ξεκίνησε το έργο προβαίνοντας σε εκσκαφές και αποψιλώσεις δεκάδων στρεμμάτων παραρεμάτιων υγροτοπικών και προστατευόμενων εκτάσεων, ενώ το έργο εκτελείται χωρίς την επίβλεψη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής, παρόλο που το μεγαλύτερο τμήμα του προβλέπεται να υλοποιηθεί σε περιοχή υψηλού αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Σε επανειλημμένες αναφορές προς τις αρμόδιες διοικητικές και δικαστικές αρχές από κατοίκους της περιοχής, περιβαλλοντικούς φορείς και επιστήμονες, το Υπουργείο υπεκφεύγει την ευθύνη έναρξης των έργων (δείτε ΕΔΩ σχετική απαντητική επιστολή της Υπηρεσίας Δ19 του Υπουργείου).

Το «αντιπλημμυρικό έργο», αρχικού προϋπολογισμού 49 εκ. ευρώ, που προβλέπει μεγάλο φράγμα (ύψους 19,5 μέτρων και μήκους στέψης περίπου 300 μέτρων) και εγκιβωτισμό περίπου 9 χιλιομέτρων του ρέματος, εκτελείται σε περιοχή που δεν κινδυνεύει να πλημμυρίσει τίποτε άλλο εκτός από αγροτικές εκτάσεις που βρίσκονται μέσα στις φυσικές πλημμυρικές ζώνες του ρέματος,  χαρακτηρισμένες ως Υγρότοποι Α’ προτεραιότητας (ν.4277/2014) και οριοθετημένες βάσει του ν.4559/2018. Στην περιοχή δεν έχουν καταγραφεί ιστορικές πλημμύρες βάσει των Σχεδίων Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής που εκπονεί η Γενική Γραμματεία Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του ΥΠΕΝ (πρώην ΕΓΥ), παρά μόνο τοπικές υπερχειλίσεις σε σημεία όπου έχουν εκτελεστεί άστοχα και ανεπαρκή τεχνικά έργα διέλευσης.

Η περιβαλλοντική αξία της περιοχής εκτέλεσης του έργου είναι μεγάλη και ως εκ τούτου έχει χαρακτηριστεί ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) του δικτύου Natura 2000 με τίτλο «Βραυρώνα-Παράκτια Θαλάσσια Ζώνη» και κωδικό GR3000004. Στην περιοχή απαντούν 18 τύποι οικοτόπων της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, 226 είδη πουλιών από τα συνολικά 456 που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα στον ελλαδικό χώρο, εκ των οποίων τα 68 προστατευόμενα (Παράρτημα Ι της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ) και 22 προστατευόμενα είδη ερπετών και αμφιβίων (Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ), καθώς και πολλά ακόμη σημαντικά είδη χλωρίδας και πανίδας.

Η πραγματοποίηση του έργου θα επιφέρει συρρίκνωση του υγροτόπου της εκβολής κατακερματίζοντας την ακεραιότητά της (περιοχή του δικτύου Natura 2000), άμεσα λόγω των εκτεταμένων εκσκαφών σε μεγάλο τμήμα του και μακροπρόθεσμα λόγω της συγκράτησης από το φράγμα  πλημμυρικού νερού και φερτών υλικών που τροφοδοτούν και συντηρούν τον υγρότοπο και την παράκτια ζώνη.  Αποτελέσματα δε των παρεμβάσεων, των εκσκαφών και της αποψίλωσης της ρεμάτιας/παραρεμάτιας και υγροτοπικής βλάστησης θα είναι η σημαντική υποβάθμιση της βιοποικιλότητας του ρέματος, η εξαφάνιση απειλούμενων ειδών όπως το ενδημικό Αττικόψαρο (σύμφωνα με τεχνική έκθεση του ΕΛΚΕΘΕ -Στ. Ζόγκαρης 2020- που δημοσιεύθηκε μετά την έγκριση των έργων), η καταστροφή τριών προστατευόμενων και οριοθετημένων υγροτόπων «Παράκτιο έλος Βραυρώνας», «ρέμα Ερασίνου», «ρέμα Πύργου Βραυρώνας» (ν.4559/2018) και η υποβάθμιση ενός από τα σημαντικότερα τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλους (ΤΙΦΚ «Βραυρώνα ΑΤ 2010018») που διατηρεί τα βασικά χαρακτηριστικά του από την αρχαιότητα ως σήμερα.

Επιπλέον, το έργο δεν θα προσφέρει κάποιου είδους προστασία στον αρχαιολογικό χώρο της Βραυρώνας ο οποίος μετά τις ανασκαφές βρέθηκε 2 μέτρα περίπου κάτω από την επιφάνεια του εδάφους και χαμηλότερα από την κοίτη του ποταμού, μέσα στον υδροφόρο ορίζοντα. Πλημμυρίζει κυρίως λόγω της ανύψωσης της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα και όχι τόσο από υπερχειλίσεις της κοίτης, η οποία έτσι κι αλλιώς στη συγκεκριμένη περιοχή (πλημμυρικό πεδίο εκβολών), δεν είναι σαφώς προσδιορισμένη.

Η κατασκευή λοιπόν ενός φαραωνικού και πολυδάπανου έργου με μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο περιβάλλον και στο τοπίο, ειδικά σε τόσο δύσκολες οικονομικά περιόδους, αποτελεί κατασπατάληση δημόσιου χρήματος, τη στιγμή που οι σημειακές υπερχειλίσεις θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με οικονομικά και ακίνδυνα τεχνικά έργα.

Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα καταδικάστηκε μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανεπαρκή προστασία των περιοχών του Δικτύου Natura 2000, καθώς δεν έχει καθορίσει τους απαραίτητους στόχους διατήρησης των περιοχών αυτών. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε τον Φεβρουάριο αίτημα EU PILOT για μια σειρά από παραβιάσεις του άρθρου 6(3) της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ που αφορά στην περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων στις περιοχές του δικτύου Natura 2000. Πέραν αυτών, η νέα Στρατηγική της ΕΕ για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 προτάσσει την αποκατάσταση της ελεύθερης ροής των ποταμών και όχι τον εγκιβωτισμό αυτών.

Για όλους τους παραπάνω λόγους επιβάλλεται να σταματήσουν άμεσα οι εργασίες μέχρι να υπάρξει νόμιμη οριοθέτηση του ρέματος, επαναξιολόγηση της αναγκαιότητας και της μορφής των αναγκαίων έργων και διενέργεια της απαραίτητης δέουσας εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου στα προστατευτέα αντικείμενα της περιοχής Natura 2000, ώστε να εξασφαλίζεται η περιβαλλοντική βιωσιμότητα του οικοσυστήματος και της βιοποικιλότητας του ρέματος Ερασίνου, στοιχεία τα οποία το Ελληνικό κράτος έχει δεσμευθεί να προστατεύει.

Κάθε χρόνο, περισσότερα από 5.000 παιδιά, εκπαιδευτικοί και άλλοι επισκέπτες συμμετέχουν στο Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας για τη φύση του Υγροτόπου Βραυρώνας, με επίκεντρο τον ποταμό Ερασίνο

Πρωτοβουλία για την προστασία του Ερασίνου
OZON Μη Κυβερνητική Οργάνωση
Φορείς και Κινήσεις για την Προστασία των Ρεμάτων-Ρεματτική
ΑΝΙΜΑ - Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής
Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία
Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού
Ελληνική Ερπετολογική Εταιρεία (ΕΛΕΡΠΕ)
ΒιοΕπτανησα ΒιοΙονιο (Bio7)
Διαδημοτική Επιτροπή για την προστασία του Υμηττού
Διάσπαρτο Ανοιχτό Μουσείο Αττικής SOMA
Δίκτυο πολιτών για τη Διάσωση του ρέματος Πικροδάφνης
Δυτικό Μέτωπο
Εναλλακτική Δράση για ποιότητα ζωής
Εξωραϊστικός σύλλογος ΝΗΡΕΑΣ Ραφήνας
Επιτροπή Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή
Επιτροπή Διάσωσης Παράκτιου Υγρότοπου Λεγραινών
Ευρεία Επιτροπή για την Υπεράσπιση του Ελληνικού
Θάσος Νερό ΣΟΣ
ΙΛΙΣ ΣΟΣ
Κέντρο Βιωσιμότητας και Περιβαλλοντικής προστασίας Β.Α. Αττικής
Κι.Π.Η. - Κίνηση Πολιτών Ηλιούπολης
Κίνηση για την Προστασία & Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας
Κίνηση για την Προστασία των Νησίδων του Αιγαίου
Κίνηση πολιτών για την Πειραϊκή
Κίνηση Πολιτών Πηλίου και Βόλου για το Νερό
Λαϊκή Συνέλευση Κολωνού - Ακ Πλάτωνος – Σεπολίων
ΛΟΧ Καβάλας
Μικρογεωγραφίες
Οικολογικό Δίκτυο
Οικολογική Κίνηση Δράμας
Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης
Οικολογική Ομάδα Ροδόπης
Ομάδα Υδροβιότοπος Κοκκώσι
Ομοσπονδία Οικολογικών Οργανώσεων Κορινθιακού Κόλπου ¨Η ΑΛΚΥΩΝ ¨
Πανελλαδική Συμμαχία για το Νερό
Πανελλήνιος Σύλλογος Προστασίας Ιπποειδών ΙΠΠΟΘΕΣΙΣ
Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Κέρκυρας – EcoCorfu
Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας
Περιβαλλοντικό Δίκτυο Αθήνας
Περιβαλλοντικός Πολιτιστικός Όμιλος  ΠΕΡΙ.ΠΟΛ.Ο. Αττικης
Περιβαλλοντικός Πολιτιστικός Όμιλος Μάνης (ΠΕΡΙ.ΠΟΛ.Ο. Μάνης)
Ποδονίφτης, ρε(ύ)μα κριτικής των καιρών και δράσης
Πρωτοβουλία Αγώνα Ζωγράφου(Π.Α.Ζ.)
Πρωτοβουλία ενάντια στην περιβαλλοντική καταστροφή και την κλιματική αλλαγή
ΣΕΚΕΣ για Δημόσια ΕΥΔΑΠ
Σωματείο ΕΥΑΘ