Με τροπολογία-σφήνα το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων έρχεται να παραγκωνίσει την προστασία των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 προς όφελος των συμφερόντων των επενδυτών!

Το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων (ΥΠΑΝ), με τη συνεργασία ή την ανοχή του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), βάζει για τα καλά πόδι στις περιοχές Natura 2000, ξηλώνοντας την προστασία τους. Το modus operandi είναι πλέον γνωστό: εισαγωγή τροπολογίας την τελευταία στιγμή και αφού το νομοσχέδιο έχει περάσει από δημόσια διαβούλευση. Ποιος ο σκοπός τελικά της δημόσιας διαβούλευσης; Να έχουν λόγο οι πολίτες τελικά μόνο σ’ ένα μέρος του νομοσχεδίου και τερατώδεις τροπολογίες να μεθοδεύονται εν κρυπτώ και να υπόκεινται στην κρίση τελικά των βουλευτών με διαδικασίες express;!

Το επίμαχο άρθρο 219 στο υπό συζήτηση νομοσχέδιο του ΥΠΑΝ   με τον τίτλο «Καθορισμός υπο-περιοχής προστασίας στις περιπτώσεις ήπιων αναπτυξιακών έργων δημοσίου ενδιαφέροντος» προβλέπει τον καθορισμό με προεδρικό διάταγμα,  μετά από πρόταση των Υπουργών Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, υπο-περιοχής προστασίας στις περιπτώσεις ήπιων αναπτυξιακών έργων, ενώ με το ίδιο διάταγμα θα προβλέπονται οι ειδικοί κανόνες άσκησης δραστηριοτήτων ή και υλοποίησης τεχνικών έργων. Για να οριστεί αυτή η περιοχή εκπονείται μία Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη από τον ενδιαφερόμενο επενδυτή και απαιτείται η έκδοση προεδρικού διατάγματος.

Η εισαγόμενη διάταξη είναι πολλαπλώς προβληματική και προφανώς αντίθετη με όσα ορίζονται από την εθνική και ενωσιακή περιβαλλοντική νομοθεσία αλλά και τη νομολογία του ΣτΕ και του Δικαστηρίου της ΕΕ. Καταρχάς, ουδόλως προβλέπεται στην Οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) ο κατακερματισμός των περιοχών Natura σε υπο-περιοχές. Παρόλα αυτά, η εν λόγω διάταξη εισάγει μια αυθαίρετη έννοια, την «υπο-περιοχή» προστασίας ως μέρος της προστατευόμενης περιοχής, δίχως όμως να τη νοηματοδοτεί, τη στιγμή μάλιστα που η συγκεκριμένη περιοχή προβλέπεται να καθοριστεί ως τόπος πραγματοποίησης έργων/ δραστηριοτήτων και όχι ως ζώνη προστασίας ή διατήρησης της φύσης. Κατά αυτό τον τρόπο επιχειρείται η καταστρατήγηση των σχετικών προβλέψεων της νομοθεσίας για το σύστημα των προστατευόμενων περιοχών.

Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη το έργο εκπόνησης Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ), σχεδίων Προεδρικών Διαταγμάτων (ΠΔ) και Σχεδίων Διαχείρισης (ΣΔ) για τις προστατευόμενες περιοχές, το άρθρο 219 προβλέπει τη δυνατότητα ο ίδιος ο επενδυτής να υποβάλει την ΕΠΜ για την περιοχή Natura που θέλει να “αξιοποιήσει” για επενδυτικούς σκοπούς. Το πρόβλημα εδώ είναι διττό:
α) Η προσωρινή ρύθμιση του καθεστώτος προστασίας των προστατευόμενων περιοχών είναι νοητή μόνον εφόσον η ρύθμιση αυτή κατατείνει προς την προστασία των περιοχών. Οποιαδήποτε άλλη απόπειρα υπονόμευσης της διαδικασίας του έργου των ΕΠΜ υποσκάπτει ουσιαστικά τις υποχρεώσεις της χώρας για τήρηση της ενωσιακής περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Μάλιστα, στην προτεινόμενη ρύθμιση, δε διαφαίνεται πουθενά ο προσωρινός χαρακτήρας του προτεινόμενου χαρακτηρισμού, αντιθέτως διαφαίνεται ότι αυτός θα αποτελεί τη βάση για τις εν εξελίξει ΕΠΜ, αλλάζοντας κατά πάσα πιθανότητα άρδην το τελικό αποτέλεσμα και με μοναδικό κριτήριο τη χρονική προτεραιότητα και όχι την επιστημονική αρτιότητα και την περιβαλλοντική κατεύθυνση.
β) Ο επενδυτής, δηλαδή ο ιδιώτης, θα προσκομίσει την ΕΠΜ, καθορίζοντας το καθεστώς προστασίας της περιοχής στην οποία επιθυμεί να αναπτύξει τη δραστηριότητά του, τις προϋποθέσεις, τις τυχόν απαγορεύσεις κ.λπ, βάσει της σχετικής μελέτης που θα εκπονήσει. Πρόκειται δηλαδή αν όχι για καταφανή περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων, σίγουρα για παγκόσμια πρωτοτυπία! Τη στιγμή μάλιστα που βρίσκεται σε εξέλιξη το έργο εκπόνησης των ΕΠΜ, σχεδίων ΠΔ και Σχεδίων Διαχείρισης για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000. Προς τι λοιπόν όλη αυτή η βιασύνη; Δεν μπορεί να περιμένει η ηγεσία των ΥΠΑΝ και ΥΠΕΝ τη Διοίκηση να ολοκληρώσει το έργο της, χωρίς να της βάζει τρικλοποδιά υπονομεύοντας το έργο της και αυξάνοντας το διοικητικό βάρος;

Είναι πρόδηλο επομένως, ότι η πολιτική ηγεσία των ΥΠΑΝ και ΥΠΕΝ φαίνεται να αγνοεί ή να αδιαφορεί για την πρόσφατη καταδικαστική για τη χώρα μας απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ (υπόθεση C-849/2019) για την ανεπαρκή προστασία του Δικτύου Natura 2000 και συγκεκριμένα για την έλλειψη στόχων διατήρησης. Το ΔΕΕ  έκρινε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να θεσμοθετήσει άμεσα τους στόχους διατήρησης με συστηματικό τρόπο και σε συνάρτηση με τις οικολογικές απαιτήσεις οικοτόπων και ειδών. Το μόνο συστηματικό τελικά είναι η τάση, οι προστατευόμενες περιοχές να αντιμετωπίζονται ως εμπόδιο και όχι ως ευκαιρία για βιώσιμη ανάπτυξη με οφέλη σημαντικά για το περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία.

Σημειώνεται ότι είναι ορατός και ο κίνδυνος παράκαμψης της διαδικασίας της δέουσας εκτίμησης έργων/δραστηριοτήτων στις περιοχές του δικτύου Natura 2000. Οποιαδήποτε αναφορά σε έργα ή δραστηριότητες εντός των περιοχών αυτών, οφείλει να λαμβάνει υπόψιν τα οριζόμενα στο περίφημο άρθρο 6 της Οδηγίας για τους Οικοτόπους με έμφαση στη διαδικασία της Δέουσας Εκτίμησης. Τον περασμένο Ιανουάριο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε αίτημα EU Pilot  στην Ελλάδα εγείροντας κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με τη συμμόρφωση της εθνικής νομοθεσίας ως προς τη δέουσα εκτίμηση.

Περαιτέρω, οι έννοιες «δημόσιο ενδιαφέρον» και «ήπια αναπτυξιακά έργα» είναι ανυπόφορα αόριστες προκαλώντας αδικαιολόγητη ανασφάλεια δικαίου και εύλογες ανησυχίες περί προσπάθειας υπονόμευσης και αυτού του ελάχιστου καθεστώτος προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, όπως διαμορφώθηκε με το νόμο 4685/2020, γνωστό και ως νόμος Χατζηδάκη.

Για όλους τους παραπάνω λόγους η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ έχει συστρατευτεί με πλήθος άλλων περιβαλλοντικών οργανώσεων με άμεσα αιτήματα:
α) Την απόσυρση του άρθρου 219 που θα αλλοιώσει με τρόπο οριστικό και αμετάκλητο το χαρακτήρα των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000
β) Την ορθή ολοκλήρωση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών και την έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων και Σχεδίων Διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, η οποία έχει σημειώσει δραματική καθυστέρηση και αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα αυτή τη στιγμή για τη χώρα μας.

Ιδιαίτερα κρίσιμη και προς αυτή την κατεύθυνση είναι και η παρέμβαση  της Επιτροπής ΦΥΣΗ 2000, το κεντρικό επιστημονικό γνωμοδοτικό όργανο του κράτους για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000, η οποία σε συνέχεια της χθεσινής της συνεδρίασης προτείνει με ανακοίνωσή της την απόσυρση του άρθρου 219, ενώ παράλληλα υπογραμμίζει την ανάγκη επιτάχυνσης του έργου των ΕΠΜ που θα συμβάλλουν καθοριστικά στη θεσμική θωράκιση των προστατευόμενων περιοχών  και θα θέσουν το πλαίσιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη με σεβασμό στη βιοποικιλότητα.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία θέτει στο επίκεντρο της αναπτυξιακής της στρατηγικής την προστασία της βιοποικιλότητας. Αυτά όμως σε επίπεδο ΕΕ γιατί στα του οίκου μας, το τερατώδες άρθρο 219 υπονομεύει την προστασία της βιοποικιλότητας προς εξυπηρέτηση επενδυτικών συμφερόντων οδηγώντας αφενός στη δημιουργία ενός στρεβλού επενδυτικού περιβάλλοντος και αφετέρου στο ξήλωμα της προστασίας των περιοχών του Δικτύου Natura 2000.
 

[1]  «Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες ρυθμίσεις προμηθειών στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας και άλλες διατάξεις για την ανάπτυξη και τις υποδομές»
[2]  https://ec.europa.eu/internal_market...index_en.htm
[3]  https://ypen.gov.gr/wp-content/uploads/2021/03/20210301_EF2000_Anakoinosi-1.pdf