Φωτ.: Watter AlBahry

Μελέτη, που δημοσιεύεται για πρώτη φορά, εκτιμά την κλίμακα και την έκταση της παράνομης θανάτωσης και παγίδευσης άγριων πουλιών στην Αραβική Χερσόνησο, το Ιράκ και το Ιράν. Αξιοποιώντας ένα ευρύ φάσμα δεδομένων και ενσωματώνοντας τις γνώσεις των ειδικών επιστημόνων, εκτιμούμε ότι κάθε χρόνο τουλάχιστον 1,7-4,6 εκατομμύρια πουλιά από τουλάχιστον 413 είδη κινδυνεύουν να θανατωθούν ή να παγιδευτούν παράνομα στην περιοχή, κυρίως κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης. Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι οι πραγματικοί αριθμοί μπορεί να είναι σημαντικά υψηλότεροι, καθώς τα δεδομένα αφορούν συγκεκριμένα τμήματα της περιοχής. Τα υψηλότερα ποσοστά παράνομης θανάτωσης αναλογούν σε περίπου 1,7 εκατομμύρια πουλιά ετησίως σε τμήμα της Σαουδικής Αραβίας και 800.000 πουλιά στο Ιράν, παρόλο που και στις δύο περιπτώσεις ήταν διαθέσιμα δεδομένα μόνο για μέρος της χώρας. Οι ετήσιες εκτιμήσεις για την παράνομη θανάτωση και αιχμαλωσία στο Ιράκ και την Υεμένη ήταν επίσης σχετικά υψηλές, καθώς εκτιμάται ότι κατά μέσο όρο 329.000 και 273.000 πουλιά αντίστοιχα θανατώνονται ή παγιδεύονται.

Η παράνομη θανάτωση και παγίδευση αποτελεί παγκόσμια απειλή για τη βιοποικιλότητα και έχει προσελκύσει τη διεθνή προσοχή. Για παράδειγμα, το 2014, η Σύμβαση για τη διατήρηση των μεταναστευτικών ειδών άγριας πανίδας (CMS), στην οποία οι περισσότερες από αυτές τις χώρες είναι συμβαλλόμενα μέρη, ενέκρινε ψήφισμα για την πρόληψη της παράνομης θανάτωσης, παγίδευσης και εμπορίας των μεταναστευτικών πουλιών (UNEP/CMS 2014).

Σύμφωνα με τη μελέτη, πολλά απειλούμενα είδη έχουν θανατωθεί ή παγιδευτεί παράνομα, όπως η Στικτόπαπια Marmaronetta angustirostris, το Γκισάρι Aythya ferina και το Τρυγόνι Streptopelia turtur (όλα κατατάσσονται από τη BirdLife International ως Τρωτά στον Παγκόσμιο Κόκκινο Κατάλογο της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης IUCN). Μεγάλη ανησυχία υπάρχει για την Αγελοκαλημάνα Vanellus gregarius (είδος Κρισίμως Κινδυνεύον), καθώς αναφέρεται ότι κάθε χρόνο θανατώνεται παράνομα σε σχετικά μεγάλους αριθμούς σε σχέση με το μικρό μέγεθος του πληθυσμού του είδους.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, η λαθροθηρία και η παράνομη παγίδευση ήταν οι δύο πιο διαδεδομένες μέθοδοι, ενώ στα αίτια συγκαταλέγονται η ψυχαγωγία και η θήρευση για τροφή, κυρίως ως λιχουδιά. Σε αρκετές χώρες οι πρακτικές της παράνομης θανάτωσης και παγίδευσης ήταν ευρέως διαδεδομένες σε ολόκληρη τη χώρα, αλλά σε ορισμένες χώρες εντοπίστηκαν οι χειρότερες τοποθεσίες. Σε αυτά τα «μαύρα σημεία» συγκαταλέγονται η ακτή της Κασπίας Θάλασσας στο Ιράν και η ορεινή περιοχή του Κουρδιστάν στο Ιράκ, όπου εκτιμάται ότι ετησίως, σε κάθε περιοχή, θανατώνονται ή/και παγιδεύονται παράνομα περισσότερα από 100.000 πουλιά, ενώ επηρεάζονται ιδιαίτερα τα υδρόβια πουλιά. Τόσο το Ιράν όσο και το Ιράκ αποτελούν σημαντικές περιοχές διαχείμασης για τα μεταναστευτικά πουλιά, ιδιαίτερα για τα υδρόβια, ενώ τα υψηλά επίπεδα παγίδευσης μπορεί να αποτελούν παράγοντα που έχει οδηγήσει στη μείωση των πληθυσμών των υδρόβιων πουλιών στη μεταναστευτική οδό της Κεντρικής Ασίας.

Ο συνδυασμός των αποτελεσμάτων της τρέχουσας μελέτης με τα αποτελέσματα προγενέστερων μελετών για άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής από μια προηγούμενη ανασκόπηση της Μεσογείου το 2015 (Brochet et al., 2016), αναδεικνύει μια ανησυχητική εικόνα για την περιοχή της Μέσης Ανατολής στο σύνολό της. Εκτιμάται ότι κατά μέσο όρο 17,5 εκατομμύρια πουλιά (8,0-27,1 εκατομμύρια πουλιά) θανατώνονται ετησίως σε ολόκληρη την περιοχή, εκ των οποίων το 18% βρίσκεται στην Αραβική Χερσόνησο, το Ιράν και το Ιράκ. Σε πέντε από τις 17 χώρες της Μέσης Ανατολής που αξιολογήθηκαν, προέκυψε ότι κάθε χρόνο κινδυνεύουν να θανατωθούν παράνομα κατά μέσο ένα εκατομμύριο πουλιά. Για ολόκληρη την περιοχή της Μέσης Ανατολής (και γειτονικές χώρες), οι υψηλότεροι εκτιμώμενοι αριθμοί αναλογούν στην Αίγυπτο, τη Συρία, τον Λίβανο, τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν.

Η μελέτη της BirdLife κατέδειξε επίσης την έλλειψη δεδομένων σχετικά με την παράνομη θανάτωση και παγίδευση πουλιών, καθώς και για τα μεγέθη των πληθυσμών στην περιοχή. Συνεπώς, αποτελεί προτεραιότητα η εφαρμογή συστηματικής παρακολούθησης του αριθμού των πουλιών που έχουν θανατωθεί ή παγιδευτεί παράνομα.

Πλέον επείγουσα ανάγκη είναι η άμεση δράση των αρμόδιων εθνικών αρχών, των αρχών επιβολής του νόμου και άλλων εμπλεκόμενων φορέων για την εφαρμογή μιας προσέγγισης «μηδενικής ανοχής» ενάντια στην παράνομη θανάτωση στην περιοχή, με βάση τις προσπάθειες που ήδη γίνονται σε ορισμένες χώρες. Η ανάπτυξη εθνικών Σχεδίων Δράσης για την αντιμετώπιση της λαθροθηρίας και παγίδευσης θα μπορούσε να αποτελέσει χρήσιμη προσέγγιση για τον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων και την καθοδήγηση αποτελεσματικών δράσεων. Οι δράσεις-κλειδιά που απαιτούνται ποικίλλουν μεταξύ των χωρών αλλά συνολικά περιλαμβάνουν την εφαρμογή της νομοθεσίας, τη βελτίωση της επιβολής και συμμόρφωσης με τη νομοθεσία, την εφαρμογή δράσεων στις περιοχές όπου εντοπίζεται το μεγαλύτερο πρόβλημα, την αύξηση της επιτήρησης και των ελέγχων στις αγορές, την εφαρμογή των κατάλληλων κυρώσεων για την παράνομη θανάτωση, την υλοποίηση δράσεων εκπαίδευσης και ενημέρωσης - ευαισθητοποίησης του κοινού και των βασικών ομάδων-στόχος όπως οι κυνηγοί και τη βελτίωση της παρακολούθησης και της έρευνας σχετικά με τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες της παράνομης θανάτωσης.

Όπως προκύπτει από το παράδειγμα της παράνομης παγίδευσης και του διασυνοριακού εμπορίου γερακιών στην Αραβική Χερσόνησο, υπάρχει ανάγκη για αυξημένη συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών για την αντιμετώπιση της παράνομης θανάτωσης και παγίδευσης.

Σημειώσεις:

• Η παράνομη θανάτωση των πουλιών ορίζεται ως «οποιασδήποτε μορφής σκόπιμη ενέργεια που οδηγεί στον θάνατο ή στην απομάκρυνση από το φυσικό περιβάλλον ενός μεμονωμένου πουλιού (ανεξάρτητα από το αν αποτελούσε ή όχι τον στόχο αυτής της ενέργειας), που απαγορεύεται από την Εθνική Νομοθεσία»

• Η μελέτη για την παράνομη θανάτωση πουλιών στη Μεσόγειο είναι διαθέσιμη στο:
https://www.cambridge.org/core/journals/bird-conservation-international/article/preliminary-assessment-of-the-scope-and-scale-of-illegal-killing-and-taking-of-birds-in-the-mediterranean/34A06A94874DB94BE2BBACC4F96C3B5F

• Η έκθεση σχετικά με την παράνομη θανάτωση πουλιών στη Μεσόγειο είναι διαθέσιμη στο:
https://www.birdlife.org/sites/default/files/attachments/01-28_low.pdf

• Περισσότερες πληροφορίες και πηγές μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο της BirdLife International: https://www.birdlife.org/illegal-killing

• Η BirdLife International είναι μια παγκόσμια ομοσπονδία για την προστασία των πουλιών, των βιοτόπων τους και της παγκόσμιας βιοποικιλότητας, που απαρτίζεται από 121 συνεργάτες σε όλο τον κόσμο. Εταίρος της BirdLife στην Ελλάδα είναι η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία.