Πέντε σπάνια αρπακτικά πουλιά βρήκαν τραγικό θάνατο μέσα σε έναν μήνα από δηλητηριασμένα δολώματα, βάσει των πρώτων ενδείξεων, στη Ροδόπη και τον Έβρο, γεγονός που θέτει σε άμεσο κίνδυνο τη διατήρηση του πληθυσμού τους και κατ’ επέκταση την ισορροπία του μοναδικού οικοσυστήματος της περιοχής. Πρόκειται για τέσσερα διαφορετικά περιστατικά σε τέσσερις διαφορετικές τοποθεσίες, με κοινό σημείο τον άδικο και βασανιστικό θάνατο προστατευόμενων αρπακτικών πουλιών και πολλών άλλων ζώων από δηλητηριασμένα δολώματα.

Δεν πέρασε ούτε ένας μήνας από τότε που εντοπίστηκαν νεκρά δύο σπάνια αρπακτικά πουλιά, ένας  Μαυρόγυπας και ένας Χρυσαετός κοντά στην προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου δάσους Δαδιάς, και στις 15 Μαρτίου, κατά τη διάρκεια επίσκεψης στις φωλιές των Όρνιων στα Θρακικά Μετέωρα, η  ομάδα του WWF εντόπισε στο χωριό Εύθυμο, δίπλα σε μια στάνη, ένα νεκρό, μισοφαγωμένο άλογο και σε πολύ κοντινή απόσταση μια νεκρή αλεπού, ένα Κοράκι και ένα νεκρό Όρνιο.

Φωτογραφία © WWF Ελλάς

Όπως διαπιστώθηκε, το νεκρό Όρνιο είχε  γεννηθεί στο Εθνικό Πάρκο Vrachanski Balkan στη Βουλγαρία και ήταν ένας από τους πρώτους νεοσσούς στο πλαίσιο της προσπάθειας για την επανεισαγωγή του είδους στην περιοχή. Δυστυχώς, το άτυχο ζώο δεν πρόλαβε καν να ενηλικιωθεί. Όπως όλα δείχνουν, τα ζώα βρήκαν τραγικό θάνατο από πολύ ισχυρό δηλητήριο, κάτι που αναμένεται να επιβεβαιωθεί από τα αποτελέσματα των τοξικολογικών εξετάσεων. Το γεγονός ότι  ολόκληρο πτώμα αλόγου χρησιμοποιήθηκε ως δόλωμα  είναι από τα σοβαρότερα περιστατικά που έχουν καταγραφεί στην Θράκη τα τελευταία 6 χρόνια, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τα τέσσερα αναπαραγωγικά ζευγάρια Όρνιων που φωλιάζουν στα Θρακικά Μετέωρα.

Φωτογραφία © WWF Ελλάς

Και ο κατάλογος των θυμάτων συνεχίζεται: μόλις τέσσερις ημέρες αργότερα, ένας κτηνοτρόφος στην περιοχή των Λαβάρων Έβρου βρήκε τους πέντε σκύλους, πολύτιμους φύλακες του κοπαδιού του, νεκρούς δίπλα σε ένα υπόλειμμα κατσικιού, δεμένο σε θάμνο. Στο νεκρό κατσίκι βρέθηκαν 16 άθικτες και 4 σκασμένες κάψουλες κυανίου οι οποίες συλλέχθηκαν και στάλθηκαν για τοξικολογική ανάλυση. Οι κάψουλες κυανίου είναι εξαιρετικά τοξικά δηλητηριασμένα δολώματα (φόλες), που θέτουν σε πολύ σοβαρό κίνδυνο τη δημόσια υγεία.

Ούτε αυτό ήταν όμως  το τελευταίο περιστατικό. Στις 26 Μαρτίου, δύο Μαυρόγυπες και δύο Κοράκια εντοπίστηκαν νεκρά  στην Κοιλάδα του Φιλιούρι Και οι δυο γύπες ήταν δακτυλιωμένοι και αναγνωρίστηκαν. Ο ένας ήταν άνω των 15 ετών και ο άλλος μόλις πέντε, μια απώλεια εξαιρετικά σημαντική που θέτει σε κίνδυνο τον πληθυσμό του είδους στην περιοχή. Βάσει των επιτόπιων ευρημάτων, πρόκειται για ένα ακόμη περιστατικό θανάτωσης από δηλητηριασμένα δολώματα.

Σε δηλώσεις της η κα Έλα Κρετ, χειρίστρια του εκπαιδευμένου σκύλου για εύρεση δηλητηριασμένων δολωμάτων του WWF Ελλάς, τόνισε: «Η συχνότητα των περιστατικών παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων είναι εξαιρετικά ανησυχητική και απαιτεί άμεση αντίδραση των αρμόδιων αρχών για την εύρεση των ενόχων και την ενημέρωση των πολιτών».

Η κα. Έλα Κρετ, χειρίστρια του εκπαιδευμένου σκύλου για εύρεση δηλητηριασμένων δολωμάτων του WWF Ελλάς

Από την πλευρά του ο Δρ. Σταύρος Τσιαντικούδης, Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς– Λευκίμης – Σουφλίου, επισήμανε  ότι: «Όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες που εμπλέκονται στον εντοπισμό και χειρισμό νεκρών ζώων από δηλητηριασμένα δολώματα, θα πρέπει να εντατικοποιήσουν τις δράσεις προστασίας, φύλαξης και ελέγχου για την πρόληψη και μείωση αυτών των δυσάρεστων και επικίνδυνων περιστατικών».

 «Η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων αποτελεί παράνομη ενέργεια και έχει οδηγήσει σε  οριακή κατάσταση τους πληθυσμούς σημαντικών ειδών αρπακτικών στη Θράκη. Οι επιπτώσεις τους έχουν περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές επεκτάσεις», υπογράμμισε η κα Ευτέρπη Πατετσίνη, υπεύθυνη τμήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης και προστασίας περιβάλλοντος του Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Νέστου - Βιστωνίδας - Ισμαρίδας και Θάσου.

Σε δηλώσεις της η κα Κωνσταντίνα Ντεμίρη, Υπ. Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας τόνισε: «Πλέον δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για ολιγωρία. Πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα η Υπουργική Απόφαση του Αν. Υπουργού Περιβάλλοντος κ. Φάμελλου σχετικά με τα Τοπικά Σχέδια Δράσης για την καταπολέμηση των δηλητηριασμένων δολωμάτων, με στοχευμένες και συντονισμένες τοπικά δράσεις για τον περιορισμό της δηλητηρίασης της άγριας ζωής».

Από το 2016 υλοποιείται το πανευρωπαϊκό πρόγραμμα  LIFE Vulture (LIFE14 NAT/NL/000901) για την «Προστασία του Μαυρόγυπα και του Όρνιου στη διασυνοριακή περιοχή της ορεινής Ροδόπης». Η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων απειλεί άμεσα την επιβίωση των σπάνιων αρπακτικών πουλιών που συνθέτουν τη μοναδική βιοποικιλότητα της περιοχής. Στόχος του Προγράμματος είναι η εφαρμογή μέτρων διατήρησης του Μαυρόγυπα και του Όρνιου, αλλά και η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας για τον σημαντικό ρόλο των αρπακτικών πουλιών και τις απειλές που αντιμετωπίζουν σήμερα.

Σημειώσεις προς τους συντάκτες:

1. Σύμφωνα με τη Βουλγαρική Ορνιθολογική Εταιρεία (BSPB), το Όρνιο που εντοπίστηκε νεκρό στο χωριό Εύθυμο γεννήθηκε στο Εθνικό Παρκο Vrachanski Balkan στη Βουλγαρία και αποτελούσε έναν από τους πρώτους νεοσσούς στο πλαίσιο της προσπάθειας επανεισαγωγής του είδους στην περιοχή. Η χρήση ολόκληρου πτώματος αλόγου ως δόλωμα έθεσε σε κίνδυνο τους γύπες των Θρακικών Μετεώρων. Υπενθυμίζεται ότι το 2012 είχε σημειωθεί αντίστοιχο περιστατικό με τον ίδιο τύπο δολώματος, εξαφανίζοντας το σύνολο των Όρνιων της αποικίας στα Στενά του Νέστου. Η περιοχή δεν είναι σημαντική μόνο για τα Όρνια, αλλά και για τον Ασπροπάρη, τον μικρότερο γύπα της Ευρώπης, ο οποίος σήμερα απειλείται με εξαφάνιση παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα, όπου έχουν απομείνει μόλις πέντε ζευγάρια. Κάθε χρόνο τέτοια εποχή οι Ασπροπάρηδες φτάνουν στην περιοχή μετά από ένα μακρύ ταξίδι από την Αφρική.

2. Να σημειωθεί ότι τον περασμένο μήνα είχε εντοπιστεί ένας νεκρός Μαυρόγυπας στην περιοχή της Λύρας – Φυλακτού στον Έβρο και λίγες ημέρες αργότερα εντοπίστηκε νεκρός ένας σπάνιος Χρυσαετός στο χωριό Σιδηρώ, πιθανώς δηλητηριασμένος από κάψουλα κυανίου.

3. Σε ό,τι αφορά στη δηλητηρίαση των ποιμενικών σκύλων, πρόκειται για μια εξαιρετικά σημαντική ζημία που εκθέτει το κοπάδι του κτηνοτρόφου σε επιθέσεις λύκου για μεγάλη περίοδο έως ότου τα νέα τσοπανόσκυλα μεγαλώσουν και εκπαιδευτούν.

4. Το LIFE Vulture (LIFE14 NAT/NL/000901) είναι ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα που ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2016 με στόχο τη μείωση των σημαντικών απειλών που δέχονται οι Μαυρόγυπες και τα Όρνια στη διασυνοριακή περιοχή Ελλάδας/Βουλγαρίας στην ανατολική Οροσειρά της Ροδόπης, με στόχο τη διατήρηση και την αποκατάσταση του πληθυσμού τους. Οι Μαυρόγυπες και τα Όρνια θεωρούνται είδη ομπρέλα και η  προστασία τους αναμένεται να ωφελήσει σημαντικά και άλλα είδη αρπακτικών πουλιών με τα οποία μοιράζονται τις ίδιες περιοχές αναπαραγωγής και αναζήτησης τροφής, Επίσης, τα είδη αυτά αποτελούν ένδειξη ενός υγιούς οικοσυστήματος. Ο πληθυσμός τους όμως σήμερα απειλείται, καθώς αντιμετωπίζουν πολλούς κινδύνους με κυριότερους τα δηλητηριασμένα δολώματα στην ύπαιθρο, την έλλειψη τροφής, την πρόσκρουση σε ανεμογεννήτριες και πυλώνες ηλεκτρικού ρεύματος και την ηλεκτροπληξία.

5. Το Πρόγραμμα LIFE Vulture υλοποιείται με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2021. Συντονιστής του Προγράμματος είναι ο οργανισμός Rewilding Europe και συνδικαιούχοι είναι το WWF Ελλάς, η Βουλγαρική Ορνιθολογική Εταιρεία, η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, το Ίδρυμα Rewilding Rhodopes και το Ίδρυμα για την Προστασία των Γυπών (VCF). Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες στον ιστότοπο του προγράμματος.

6. Με Υπουργική Απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σωκράτη Φάμελλου, εγκρίθηκε το «Τοπικό Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων» (ΦΕΚ Β΄3793). Σκοπός του Τοπικού Σχεδίου Δράσης είναι ο καθορισμός, σε ετήσια βάση, των απαραίτητων διαδικασιών για την αξιολόγηση του προβλήματος, η λήψη των κατάλληλων σε κάθε περίπτωση μέτρων για την εξάλειψη του φαινομένου, η βελτίωση της συνεργασίας και αποτελεσματικότητας των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και φορέων και ο επιχειρησιακός τους συντονισμός για την αποτελεσματική διαχείριση περιστατικών δηλητηριάσεων σε τοπικό επίπεδο.