Μια μόλις εβδομάδα μετά τον εντοπισμό του νεκρού Μαυρόγυπα  στην περιοχή της Λύρας – Φυλακτού στον Έβρο, άλλο ένα σπάνιο αρπακτικό πουλί εντοπίστηκε νεκρό στην περιοχή του χωριού Σιδηρώ. Και τα δυο περιστατικά εντοπίστηκαν σε πολύ κοντινή απόσταση από την προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου (400 μέτρα και 4 χιλιόμετρα αντίστοιχα). Ο Μαυρόγυπας εντοπίστηκε σε αγροτική περιοχή, ενώ ο Χρυσαετός σε δασική.

Φωτογραφία κατά τη δακτυλίωση Χρυσαετού, λίγες ημέρες πριν εντοπιστεί νεκρός. © Λαυρέντης Σιδηρόπουλος

Ο Χρυσαετός εντοπίστηκε χάρη στον δορυφορικό πομπό που έφερε στην πλάτη του, ο οποίος είχε τοποθετηθεί μόλις δυο μέρες πριν, από υποψήφιο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο πλαίσιο επιστημονικής μελέτης για τις μετακινήσεις του είδους στην περιοχή. Πριν προλάβει όμως ο άτυχος Χρυσαετός να μας δώσει τις πρώτες πληροφορίες για τις μετακινήσεις του στην ευρύτερη περιοχή της φωλιάς του, βρήκε τραγικό θάνατο δίπλα σε νεκρά κτηνοτροφικά ζώα που είχαν δεθεί με σχοινί σε δέντρα, στο ένα από τα οποία εντοπίστηκε υπόλειμμα από σκασμένη κάψουλα κυανίου (δηλητηριασμένο δόλωμα). Η υποψία δηλητηρίασης του Χρυσαετού είναι εξαιρετικά υψηλή, αναμένονται ωστόσο τα αποτελέσματα νεκροψίας και τοξικολογικής ανάλυσης για να διαπιστωθεί η δηλητηρίαση και να ταυτοποιηθεί η δηλητηριώδης ουσία. Στην περιοχή του περιστατικού μετέβησαν μέλη της ερευνητικής ομάδας για τον Χρυσαετό, καθώς και εκπρόσωποι του Δασαρχείου Διδυμοτείχου, του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου δάσους Δαδιάς – Λευκίμης - Σουφλίου και  η Ομάδα Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων του WWF Ελλάς.

Η υποψία δηλητηρίασης ισχύει και για τον Μαυρόγυπα, σύμφωνα με νεκροψία που διεξήχθη από εξειδικευμένη Κτηνίατρο του Εθνικού Κέντρου Κτηνιατρικής Τοξικολογίας της Γαλλίας, που είχε προσκληθεί ως ομιλήτρια στο πλαίσιο συνάντησης εργασίας με θέμα την επίπτωση των κτηνιατρικών φαρμάκων στους γύπες, που έλαβε χώρα στο Κέντρο Ενημέρωσης Δαδιάς στις 19-20 Φεβρουαρίου 2019. Σημειώνεται ότι και γι’ αυτό το πουλί αναμένονται τα αποτελέσματα της τοξικολογικής ανάλυσης.

 «Ο Χρυσαετός αποτελεί ιδιαίτερο και πολύτιμο στοιχείο της πλούσιας βιοποικιλότητας του Εθνικού Πάρκου και των γειτονικών περιοχών του δικτύου Natura 2000. Ορισμένοι από τους κατοίκους που ασχολούνται με δραστηριότητες υπαίθρου (κτηνοτροφία, κυνήγι) στην προσπάθεια τους να προστατεύσουν τα ζώα τους από τα μεγάλα σαρκοφάγα θηλαστικά κάνουν χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων. Αυτή η παράνομη πρακτική έχει ως αποτέλεσμα να προκαλούνται συχνά θανατώσεις, τόσο των ίδιων των θηλαστικών, όσο και σπάνιων και προστατευόμενων ειδών όπως γύπες και αρπακτικά», τόνισε σε δηλώσεις του ο Δρ. Σταύρος Τσιαντικούδης, Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς - Λευκίμης - Σουφλίου. «Το τελευταίο περιστατικό με την εύρεση του νεκρού Χρυσαετού, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα ευρήματα,  καταδεικνύει την ανάγκη πρόσθετων μέτρων προστασίας αλλά και τη δημιουργία κατάλληλων κινήτρων προς συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμών για την αποτροπή παρόμοιων φαινομένων στο μέλλον», επισήμανε.

Οι κάψουλες κυανίου είναι εξαιρετικά τοξικά δηλητηριασμένα δολώματα (φόλες) που παρασκευάζονται και διακινούνται παράνομα με υψηλό κίνδυνο για όσους έρθουν σε επαφή μαζί τους, καθώς προκαλούν αναπνευστική ανακοπή και αιφνίδιο θάνατο. «Δυστυχώς, η χρήση τους δεν έχει εκλείψει, καθώς τα κυάνια ενοχοποιούνται για το εκτεταμένο περιστατικό θανάτωσης αλεπούδων, σκύλων φύλαξης κοπαδιών και κυνηγετικών σκύλων το 2015 στην περιοχή του Σιδηρώ  και αντίστοιχα αλεπούδων και σκύλων στην περιοχή της Νυμφαίας και Μαρώνειας του νομού Ροδόπης. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην περιοχή του Σιδηρώ, καθώς είναι η δεύτερη φορά που εντοπίζεται χρήση κυανίων. Η ίδια η τοπική κοινωνία πρέπει να καταδικάσει αυτές τις εγκληματικές ενέργειες επιδεικνύοντας μηδενική ανοχή», δήλωσε η κα Έλα Κρετ, χειρίστρια του εκπαιδευμένου σκύλου για εύρεση δηλητηριασμένων δολωμάτων του WWF Ελλάς.

«Στα δύο αυτά πρόσφατα θύματα, πρέπει να προσθέσουμε και άλλον έναν νεκρό Μαυρόγυπα, πιθανά δηλητηριασμένο βάσει των πρώτων ενδείξεων, που εντοπίστηκε στην Ανατ. Μάνη Πελοποννήσου την ίδια περίοδο. Και τα τρία σπάνια αρπακτικά πουλιά εντοπίστηκαν χάρη στον δορυφορικό πομπό που έφεραν. Άραγε, πόσα άλλα αρπακτικά πουλιά έχουν πέσει θύματα δηλητηρίασης χωρίς να το γνωρίζουμε; Η κατάσταση με την παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων στην Ελλάδα είναι ανεξέλεγκτη. Αυτός είναι και ο λόγος που η χώρα μας είναι ένα βήμα πριν το Ευρωδικαστήριο. Δεν υπάρχουν περιθώρια αδράνειας και ολιγωρίας. Αναγνωρίζουμε ότι έχουν γίνει κάποια βήματα από την Πολιτεία για την αντιμετώπιση του φαινομένου, με πιο πρόσφατο την Υπουργική Απόφαση για τα Τοπικά Σχέδια Δράσης για την αντιμετώπιση των δηλητηριασμένων δολωμάτων. Ωστόσο, αυτές οι σημαντικές ενέργειες δεν πρέπει να μένουν μόνο στα χαρτιά αλλά να γίνουν πράξη ανά την ελληνική επικράτεια, με την ενεργή συμμετοχή και εμπλοκή όλων των υπεύθυνων υπηρεσιών και φορέων», αναφέρει η κα Κωνσταντίνα Ντεμίρη, Συντονίστρια της Ομάδας Εργασίας Ενάντια στα Δηλητήρια   από την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία.

Σημειώσεις προς τους συντάκτες:

1) Ο Χρυσαετός είναι ένα εμβληματικό αρπακτικό της χώρας μας. Αποτελεί αυστηρά προστατευόμενο είδος και στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται ως «Κινδυνεύον», δηλαδή αντιμετωπίζει πολύ υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης στο φυσικό του περιβάλλον στο άμεσο μέλλον.
2) Σημειώνεται ότι μια εβδομάδα πριν τον εντοπισμό του Χρυσαετού, είχε εντοπιστεί νεκρός από υπαλλήλους του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου σε συνεργασία με στέλεχος του WWF Ελλάς, καθώς και δασοφύλακες του Δασαρχείου Σουφλίου ένας Μαυρόγυπας, που συγκαταλέγεται στα πλέον απειλούμενα είδη της ελληνική πανίδας.
3) Η διδακτορική έρευνα "Οικολογία διατήρησης του Χρυσαετού στη Βόρεια Ελλάδα" πραγματοποιείται στο Tμήμα Bιολογικών Eφαρμογών και Tεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με τη χρηματοδότηση του Natural Research Ltd - Scotland, του Ιδρύματος Υποτροφιών Α. Γ. Λεβέντη και την υποστήριξη του WWF Ελλάς και της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας.
4) Τον Ιανουάριο του 2016 ξεκίνησε να υλοποιείται το πανευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE Vultures (LIFE14 NAT/NL/000901) με στόχο τη μείωση των σημαντικών απειλών που δέχονται οι Μαυρόγυπες και τα Όρνια στη διασυνοριακή περιοχή Ελλάδας - Βουλγαρίας στην ανατολική Οροσειρά της Ροδόπης, με στόχο τη διατήρηση και την αποκατάσταση του πληθυσμού τους.
5) Το πρόγραμμα LIFE Vultures υλοποιείται με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2021. Συντονιστής του Προγράμματος είναι ο οργανισμός Rewilding Europe και συνδικαιούχοι είναι το WWF Ελλάς, η Βουλγαρική Ορνιθολογική Εταιρεία, η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, το Ίδρυμα Rewilding Rhodopes και το Ίδρυμα για την Προστασία των Γυπών (VCF).

6) Η Ομάδα Εργασίας Ενάντια στα Δηλητήρια αποτελείται από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις ΑΝΙΜΑ, ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, Ελληνική Προστασία της Φύσης, Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, Καλλιστώ, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Κρήτης και το WWF Ελλάς. Σκοπός  της Ομάδας είναι η προώθηση προτάσεων για την αντιμετώπιση των θανατώσεων της άγριας πανίδας από δηλητηριασμένα δολώματα, καθώς και η ανάδειξη του προβλήματος πανελλαδικά και τοπικά.