Νεκρό Όρνιο, σε μικρή απόσταση από ανεμογεννήτρια  στην περιφερειακή ενότητα Ροδόπης της Θράκης, εντοπίστηκε στις 26 Σεπτεμβρίου.

Από τις κινήσεις του Όρνιου, όπως καταγράφονται από τα στίγματα που έχει μεταδώσει ο δορυφορικός πομπός που τοποθετήθηκε στο πουλί τον Ιούνιο του 2018 στο πλαίσιο Προγράμματος LIFE RE-Vultures (LIFE14 NAT/NL/000901), την επιτόπια αυτοψία και τα πορίσματα των ειδικών, προκύπτει ότι ο θάνατος του Όρνιου προκλήθηκε από πρόσκρουση με την ανεμογεννήτρια.
 

Στην περιοχή που βρέθηκε το νεκρό πουλί, η οποία εντάσσεται στην περιοχή Natura 2000 «Κοιλάδα Φιλιούρη», είναι εγκατεστημένες στη σειρά 93 ανεμογεννήτριες, οι οποίες σχηματίζουν έναν τεχνητό φραγμό για τις πτήσεις των προστατευόμενων και απειλούμενων ειδών ορνιθοπανίδας της Θράκης. Οι ανεμογεννήτριες αυτές είναι μόνο ένα μέρος από τις 216 εγκατεστημένες και λιγότερες από τις μισές από όσες προβλέπει το ειδικό χωροταξικό για τις ΑΠΕ για την περιοχή της Θράκης. Η εύρεση του νεκρού Όρνιου καταδεικνύει την ανάγκη για σωστό σχεδιασμό και ορθή χωροθέτηση αιολικών πάρκων στην Θράκη, καθώς επίσης και την ανάγκη για τη λήψη κατάλληλων θεσμικών μέτρων για την προστασία της πολύτιμής βιοποικιλότητας της περιοχής. 

Το σημείο όπου εντοπίστηκε το νεκρό Όρνιο. Φωτ.: WWF Ελλάς
 

To WWF Ελλάς εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία μελετά τους κινδύνους που προκύπτουν για τα πουλιά ως αποτέλεσμα της εγκατάστασης αιολικών πάρκων στην περιοχή. Κατά την περίοδο 2008-2010  το WWF Ελλάς εκπόνησε  την πρώτη συστηματική έρευνα στη χώρα για νεκρά ζώα από υφιστάμενα αιολικά πάρκα. Σύμφωνα με αυτή, και αν υλοποιηθούν όλες οι προβλέψεις του ειδικού  χωροταξικού των ΑΠΕ αιολικών πάρκων, προβλέπεται ότι θα χαθούν  80 αρπακτικά τον χρόνο, από τα οποία τα 10 θα είναι γύπες. Ένας τέτοιος ρυθμός απώλειας θέτει σε κίνδυνο την ίδια την επιβίωση τους.

«Δυστυχώς οι προβλέψεις μας αποδείχθηκαν αληθινές. Τα αιολικά πάρκα στην περιοχή όταν δεν είναι ορθά χωροθετημένα αποτελούν μια πραγματική απειλή για τα αρπακτικά της περιοχής μας. Είναι απολύτως απαραίτητο οι αρμόδιες υπηρεσίες να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη την απειλή αυτή κατά τη διαδικασία αδειοδότησης αιολικών πάρκων» τόνισε Λευτέρης Καψάλης, επιστημονικός συνεργάτης του προγράμματος Δαδιάς του WWF Ελλάς. 

«Το περιστατικό αυτό αποδεικνύει για άλλη μια φορά πως η προστασία των πτηνών είναι διασυνοριακή υπόθεση. Απαιτείται κοινή προσέγγιση κατά τον σχεδιασμό των ενεργειακών υποδομών έτσι ώστε να διασφαλίσουμε την επιβίωση των αρπακτικών πτηνών στην Οροσειρά της Ροδόπης. Επίσης, για άλλη μια φορά διαφάνηκε η πολύ καλή συνεργασία μεταξύ των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων της Ελλάδας και της Βουλγαρίας, οι οποίες δουλεύουν κυριολεκτικά ως μια ομάδα. Το Όρνιο είχε δακτυλιωθεί στη Βουλγαρία και εντοπίστηκε χάρη στην άμεση ανταλλαγή πληροφοριών και την ταχύτατη αντίδραση των συνεργατών στην Ελλάδα», τόνισε σε δηλώσεις του ο Stoycho Stoychev, επικεφαλής Περιβαλλοντικού Προγράμματος της Βουλγαρικής Εταιρείας για την Προστασία των Πουλιών.

Αντιλαμβανόμενο τον κίνδυνο για την επιβίωση των αρπακτικών της περιοχής αλλά παραμένοντας ταυτόχρονα προσηλωμένο στην επιτακτική ανάγκη στροφής του ενεργειακού μοντέλου προς τις καθαρές μορφές ενέργειας, το WWF Ελλάς έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες επιτρέπουν την εγκατάσταση των αιολικών πάρκων στην περιοχή, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη διατήρηση της πολύτιμης και σπάνιας ορνιθοπανίδας. 

«Υπάρχει χρυσή τομή ανάμεσα στην ανάπτυξη των αιολικών πάρκων και την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεών τους για την ορνιθοπανίδα. Το νεκρό Όρνιο κάτω από την ανεμογεννήτρια στη Θράκη στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα προς το ΥΠΕΝ: Η επερχόμενη αναθεώρηση του ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τις ΑΠΕ, μπορεί και πρέπει να εξασφαλίσει ότι η διατήρηση της βιοποικιλότητας θα αποτελέσει, μαζί με το αιολικό δυναμικό, βασικό κριτήριο για τις προτεραιότητες που θα θέσει» δήλωσε η Ιόλη Χριστοπούλου, υπεύθυνη πολιτικής για το φυσικό περιβάλλον του WWF Ελλάς.

«Το δυσάρεστο συμβάν της εύρεσης του νεκρού Όρνιου κάτω από μια ανεμογεννήτρια μας κάνει να αναλογιστούμε πόσο ευάλωτοι είναι οι πληθυσμοί αυτών των σπάνιων αρπακτικών πουλιών. Ο Φορέας Διαχείρισης συμμετέχει με βάση την Εθνική νομοθεσία στις διαδικασίες της περιβαλλοντικής αδειοδότησης αυτών των έργων, έχοντας εκφράσει την έντονη ανησυχία του για την συνεχιζόμενη χωροθέτηση τους στην περιοχή της Θράκης. Πιστεύουμε ότι είναι επείγουσα η συνολική εξέταση εκ μέρους των συναρμόδιων υπηρεσιών, με συμμετοχή φορέων, επιστημόνων και περιβαλλοντικών οργανώσεων, του θέματος της ορθής χωροθέτησης των αιολικών πάρκων στη Θράκη με τις λιγότερες αναμενόμενες επιπτώσεις στα σπάνια είδη των γυπών και υπόλοιπων ειδών ορνιθοπανίδας», επισήμανε σε δηλώσεις του ο Δρ. Σταύρος Τσιαντικούδης, Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς– Λευκίμης – Σουφλίου.

Σημειώσεις:

1. Το ιστορικό του περιστατικού μέχρι τον εντοπισμό του: Το Όρνιο είχε δακτυλιωθεί με ταυτότητα με αριθμό Β6V και W0515 από τη Βουλγαρική Εταιρεία για την Προστασία των Πουλιών και έφερε δορυφορικό πομπό που τοποθετήθηκε μόλις τον Ιούνιο του 2018, στο πλαίσιο Προγράμματος LIFE «Προστασία του Μαυρόγυπα και του Όρνιου στη διασυνοριακή περιοχή της ορεινής Ροδόπης» – LIFE RE-Vultures, LIFE14 NAT/NL/000901). Μετά από περισσότερο από έναν μήνα, το βράδυ της Τετάρτης 25 Σεπτεμβρίου, ο πομπός του Όρνιου εξέπεμψε συνεχές σήμα μεταδίδοντας στίγματα από το ίδιο σημείο καλύπτοντας και περίοδο της σιωπής. Την επόμενη μέρα ομάδα του WWF Ελλάς, που είναι εταίρος του Προγράμματος, μετέβη στην περιοχή όπου και εντόπισε το νεκρό πουλί 67,5 μέτρα μακριά από την πλησιέστερη ανεμογεννήτρια. Στο σημείο προσήλθαν επίσης, ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δαδιάς και η Δασική Υπηρεσία, καθώς και η εταιρεία στην οποία ανήκει το αιολικό πάρκο. Το πουλί που έφερε εμφανές κάταγμα, είχε ακόμα τον δορυφορικό πομπό και τα δακτυλίδια αναγνώρισης του. Από το πουλί έλειπε η δεξιά φτερούγα. Μετά από την επιτόπια αυτοψία, το νεκρό Όρνιο μεταφέρθηκε σε ακτινολογικό κτηνιατρείο. Η δεξιά φτερούγα του πουλιού βρέθηκε δύο μέρες αργότερα από τον σκύλο ανίχνευσης δηλητηριασμένων δολωμάτων του WWF Ελλάς, σε μικρή απόσταση από τη θέση που βρέθηκε το Όρνιο.

2. Το Όρνιο (Gyps fulvus) είναι είδος που διεθνώς χαρακτηρίζεται ως μειωμένου ενδιαφέροντας, όμως στη χώρα μας κρίνεται ως τρωτό και ειδικά στην ηπειρωτική Ελλάδα ως «κρισίμως κινδυνεύον». Σήμερα, υπάρχουν μόλις περίπου 20 ζευγάρια στη δυτική και βορειοανατολική ηπειρωτική Ελλάδα, και ο πληθυσμός τους εξακολουθεί να μειώνεται. Η περιοχή της Θράκης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια για τα Όρνια στην ηπειρωτική Ελλάδα, φιλοξενώντας περίπου 6-7 ζευγάρια.

3. Το 2013 το WWF Ελλάς δημοσιοποίησε αναθεωρημένη πρόταση για την ορθή χωροθέτηση αιολικών πάρκων στην Θράκη, στην οποία προτείνονται ζώνες αποκλεισμού, στις οποίες εντάσσονται οι εκτάσεις που αποτελούν τον ζωτικό χώρο για τα προστατευόμενα είδη της περιοχής, όπου προτείνεται να αποκλεισθεί η εγκατάσταση ΑΙΟΠΑ, και ζώνες αυξημένης προστασίας, δηλαδή εκτάσεις εντός των οποίων η εγκατάσταση των ΑΙΟΠΑ θα πρέπει να πραγματοποιείται βάσει συγκεκριμένων προϋποθέσεων. Η πρόταση καταλήγει ότι παρά τον αποκλεισμό κάποιων περιοχών, στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης μπορούν να εγκατασταθούν ως και 1620 ΜW αιολικής ενέργειας.

4. Το LIFE RE-Vultures (LIFE14 NAT/NL/000901) είναι ένα Πανευρωπαϊκό Πρόγραμμα που ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2016 με στόχο τη μείωση των σημαντικών απειλών που δέχονται οι Μαυρόγυπες και τα Όρνια στη διασυνοριακή περιοχή Ελλάδας/Βουλγαρίας στην ανατολική Οροσειρά της Ροδόπης, με στόχο τη διατήρηση και την αποκατάσταση του πληθυσμού τους. Οι Μαυρόγυπες και τα Όρνια θεωρούνται είδη ομπρέλα και η  προστασία τους αναμένεται να ωφελήσει σημαντικά και άλλα είδη αρπακτικών πτηνών με τα οποία μοιράζονται τις ίδιες περιοχές αναπαραγωγής και αναζήτησης τροφής, Επίσης, τα είδη αυτά αποτελούν ένδειξη ενός υγιούς οικοσυστήματος. Ο πληθυσμός τους όμως σήμερα απειλείται καθώς αντιμετωπίζουν πολλούς κινδύνους με κυριότερους τα δηλητηριασμένα δολώματα στην ύπαιθρο, την έλλειψη τροφής, την πρόσκρουση σε ανεμογεννήτριες και πυλώνες ηλεκτρικού ρεύματος και την ηλεκτροπληξία.

5. Το πρόγραμμα LIFE RE-Vultures υλοποιείται με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου Life της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2021. Συντονιστής του Προγράμματος είναι ο οργανισμός Rewilding Europe και συνδικαιούχοι είναι το WWF Ελλάς, η Βουλγαρικ Εταιρεία για την Προστασία των Πουλιών, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, το Ίδρυμα Rewilding Rhodopes και το Ίδρυμα για την Προστασία των Γυπών (VCF).

8. Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Προγράμματος https://www.rewilding-rhodopes.com/life-vultures/?lang=el