Τα πουλιά για να επικοινωνήσουν χρησιμοποιούν διάφορα «τεχνάσματα» που μπορούμε να τα ομαδοποιήσουμε σε 2 μεγάλες κατηγορίες: 1) τους ήχους 2) και τα οπτικά σήματα. Όπως ίσως καταλαβαίνουμε, τα πουλιά που ζουν σε ανοιχτούς χώρους, κυρίως χρησιμοποιούν οπτικά σήματα, ενώ αντίθετα αυτά που ζουν στα δάση χρησιμοποιούν κυρίως τις φωνές τους. Στο τεύχος αυτό, θα ασχοληθούμε με τους ήχους και στον επόμενο Οιωνό θα μάθουμε για τα οπτικά σήματα.

Ήχοι πουλιών

Τους ήχους των πουλιών μπορούμε να τους διακρίνουμε σε τρεις βασικές κατηγορίες ήχων: τα καλέσματα, τα κελαηδήματα, και οι μη φωνητικοί ήχοι.

Καλέσματα

Τα καλέσματα είναι πιο απλά από τα κελαηδίσματα και χρησιμοποιούνται για διάφορους σκοπούς. Κάποιοι από αυτούς είναι:

• Για να μαζευτούμε όλοι!!! Ενότητα και συνοχή σμήνους.

  Για να διατηρηθεί η ενότητα του σμήνους, ειδικά κατά τη μετανάστευση, τα πουλιά βγάζουν διάφορους ήχους. Ένα τέτοια παράδειγμα βλέπουμε στις χήνες, οι οποίες κατά τη διάρκεια της πτήσης φωνάζουν συνεχώς.

• Μαμααααααααααααά! Επαφή γονέων & νεοσσών.

  Σε πολλά είδη, οι νεοσσοί, βγάζουν σύντομους ήχους και τιτιβίσματα για να μη χάσουν την επαφή με τους γονείς τους.

• Ιου! Ιου! Ιου! Συναγερμός.

  Ένας σύντομος ήχος που θα ακούσουμε από ένα πουλί μπορεί να σημαίνει ότι πλησιάζει κίνδυνος! Ο κίνδυνος μπορεί να είναι μια γάτα, ή ακόμα και εμείς που χωρίς να το γνωρίζουμε περνάμε κοντά από μια φωλιά. Πολλές φορές, μπορεί να ακούσουμε κάτι που μοιάζει με μία συνεχής βοή. Αυτά τα χαρακτηριστικά τιτιβίσματα, μπορεί να προειδοποιούν τα πουλιά της περιοχής για το που ακριβώς βρίσκεται ο πιθανός κίνδυνος.

• Τι νέα βρε παιδιά;

  Απλή κουβέντα όπως π.χ. «εδώ έχει καλό φαΐ», «έχετε το νου σας, είμαι εδώ», «είναι καλά εδώ ή υπάρχει κίνδυνος;» κ.λπ. Αυτού του στιλ η απλή κουβέντα έχει διαφορά από τα άλλα καλέσματα, με την έννοια ότι καλούν και τα μη αγελαία πουλιά για πολλούς λόγους που έχουν σχέση με την ανταλλαγή και τη διάχυση πληροφοριών.

Κελαηδίσματα

Τα κελαηδίσματα είναι πολύ πιο πολύπλοκα από τα καλέσματα και χρησιμοποιούνται κυρίως κατά την περίοδο της αναπαραγωγής. Οι βασικοί τύποι διαφορετικών κελαηδισμάτων που συναντάμε στα περισσότερα είδη είναι οι παρακάτω:

• Μα καλά δε με αναγνωρίζετε;!!!

  Με το τραγούδι του, το αρσενικό ανακοινώνει το είδος του, πράγμα πολύ σημαντικό, ειδικά σε πουλιά που μοιάζουν μεταξύ τους.

• Όλοι έξω!

  Το πουλί που κελαηδάει, οριοθετεί την περιοχή του, την οποία είναι έτοιμο να υπερασπιστεί. Η περιοχή αυτή μπορεί να περιλαμβάνει μερικά τετραγωνικά μέτρα γύρω από τη φωλιά του η ακόμα και μία πολύ μεγαλύτερη περιοχή μέσα στην οποία βρίσκει την τροφή του. Αν δεν κελαηδήσει, οι άλλοι θα νομίσουν ότι έφυγε ή πέθανε και η περιοχή του θα γεμίσει ανεπιθύμητους αντίζηλους...

• Έι κούκλα...!

  Το κελάηδισμα του αρσενικού χρησιμεύει για να προσελκύει τα θηλυκά του είδους του.

Μη φωνητικοί ήχοι

Υπάρχουν μερικά πουλιά που επικοινωνούν με μη φωνητικά ηχητικά συνθήματα τα οποία παράγουν με τη βοήθεια άλλων μέσων. Πιο γνωστή περίπτωση είναι οι δρυοκολάπτες, που χτυπούν ένα κλαδί ή ένα κορμό δέντρου με τέτοιο τρόπο ώστε η αντήχηση να λειτουργεί όπως το κελάηδισμα σε άλλα είδη. Το μπεκατσίνι υπερασπίζεται την περιοχή του πετώντας 30 - 40 μέτρα πάνω από το έδαφος κάνοντας συχνές κάθετες εφορμήσεις. Καθώς εφορμούν, δονείται το εξωτερικό ζεύγος φτερών της ουράς, παράγοντας έναν ήχο που μοιάζει με βέλασμα προβάτου!!!